بزرگنمايي:
چه خبر - خشم در هنگام رانندگي
رانندگي يکي از موارد نشان‌دهنده شخصيت انسان را در اجتماع آشکار مي‌کند و ابعاد فرهنگي رشد اجتماعي و ميزان ادب و علاقه او را نسبت به همنوعانش نشان مي‌دهد. نياز راننده به داشتن فرهنگ و تجربه بالا و اطلاع کافي از مسائل قانوني، امري ضروري براي عکس‌العمل مناسب است
هرسال با شروع تعطيلات نوروزي تعداد سفرها افزايش مي‌يابد. با توجه به وسعت و جغرافياي زيباي کشور عزيزمان و جاذبه‌هاي فراوانش، مردم هر ساله بخشي از تعطيلات خود را به سفرهاي نوروزي اختصاص مي‌دهند.
متاسفانه هر سال در تعطيلات نوروزي شاهد آمار تکان‌دهنده و تاسف‌بار تصادفات و تلفات جاده‌اي هستيم، که مي‌تواند به راحتي شادي و خوشي نوروز را به تلخ‌ترين رويداد زندگي افراد تبديل کند.
اما هميشه اين سؤال مطرح مي‌شود که علت تصادفات جاده‌ايي و تلفات جاني و مالي ناشي از تصادفات چيست؟
ما در اين مقاله به دنبال بررسي روانشناختي علل تصادفات هستيم که به گفته رئيس پليس راهور کشور در کنار عدم رعايت قوانين راهنمايي و رانندگي، عوامل روانشناختي مهمترين دليل بروز تصادفات و تلفات جاده‌اي است.
امروزه در اغلب کشورهاي توسعه‌يافته بنا به اهميت و نقش بسيار مهم فرهنگ‌پذيري، ويژگي‌هاي شخصيتي افراد در رانندگي، جلوگيري از تصادفات و تلفات جاده‌ايي و حوادث ناشي از رانندگي‌هاي تهاجمي، بيشترين توجه به روانشناسي رانندگي معطوف مي‌شود.
بنا به آمارهاي جهاني در اغلب کشورهاي جهان علت اصلي تصادفات رانندگي و حوادث جاده‌اي و برون‌شهري، رانندگي تهاجمي است.
رفتارهاي تهاجمي در رانندگي
رفتار تهاجمي در رانندگي به آن نوع از رانندگي اطلاق مي‌شود که راننده متأثر از هيجانات و احساسات نامعقول و نامتعادل، وسيله نقليه خود را به طرزي نا ايمن و خلاف مقررات هدايت مي‌کند.
به طور کلي هيجان‌زدگي يا هيجان‌خواهي يا آزردگي هيجاني در رانندگي متأثر از سه مؤلفه اصلي است:
1. ويژگي‌هاي شخصيتي بيقرار و ناشکيبا و همچنين بي‌دقتي در کارها
2. قدرت‌طلبي و زورمداري
3. بي‌پروايي و ياغي‌گري جاده‌اي
هريک از مولفه‌هاي فوق مي‌تواند به الگوهايي از رفتارهاي تهاجمي و تخلفات خاص در رانندگي منجرشود. از آنجا که علت اصلي رانندگي‌هاي تهاجمي و تخلفات رانندگي را مي‌توان در شرايط رواني و خصيصه‌هاي شخصيتي افراد مختلف پيدا کرد.
با توجه به روند رو به رشد تصادفات و تلفات و خسارات آن توصيه روانشناسان توجه به مسائل روانشناختي و الگوهاي رفتار افراد قبل از دريافت گواهينامه رانندگي و آموزش مهارت‌هاي زندگي و برنامه‌هاي اصلاحي است.
برخي از شرايط رواني موجود در راننده‌ها مثل نگرش نامناسب نسبت به منزلت و جايگاه اجتماعي پليس، حس قانون‌گريزي، احساس تبعيض در جامعه، احساس بي‌تفاوتي و خصومت نسبت به ديگران، عدم احساس امنيت رواني، زود برانگيختگي و هيجان‌خواهي و کم‌تواني در پيش‌بيني‌ها و برنامه‌ريزي‌ها مي‌تواند در رانندگي تهاجمي مؤثر باشد.
شکل افراطي از رانندگي تهاجمي به نام خشم جاده‌اي وجود دارد که برخي از روانشناسان آن را اختلال رواني محسوب مي‌کنند.
خشم جاده‌اي، رفتار خشمگينانه يا تهاجمي راننده است، ممکن است اين رفتار با ژست‌هاي بي‌ادبانه و بددهني و ناسزايي و رانندگي بي احتياط و خطرناک از روي عمد باشد.
علائم خشم جاده‌اي
- رانندگي تهاجمي، مثل سرعت گرفتن ناگهاني، ترمزکردن، سپر به سپر کردن با ماشين‌ها
- مانع شدن عامدانه با ساير ماشين‌ها
- چراغ زدن و صداي بوق تهديدآميز به صورت آزارنده
- رانندگي با سرعت زياد به قصد ترساندن راننده‌ها
- رفتارهاي اخلالگرانه داد و بيدادکردن و ناسزاگويي و تهديد کلامي
- رفتار تهاجمي، دعوا گونه به منظور تهديد و ضربه زدن به ماشين‌هاي ديگر و آسيب رساندن به افراد و ماشين آنها
نتيجه اين نوع رانندگي تصادف، دعوا و زد و خورد است که ممکن است به مجروح شدن و حتي مرگ بيانجامد.
اگر در طول رانندگي با چنين راننده‌اي رو به رو شديد، بهترين کار اين است که با هوشياري از واکنش نشان دادن به او خودداري کنيد.
به ياد داشته باشيد مهمترين نکته در حين رانندگي و سو تفاهمات آن اين است که ممکن است رفتاري که عمدي به نظر مي‌رسد صرفاً يک اشتباه رانندگي باشد.
لذا پيشنهاد ما اين است که خونسردي خود را حفظ کنيد و حتي اگر رفتار تهاجمي راننده ديگر عامدانه است، به راه خود ادامه دهيد و از تماس چشمي با وي خودداري کرده و اجازه ندهيد که جاده تبديل به ميدان مسابقه شود.
روانپزشکان رفتارهايي را که با اين نوع رانندگي همراه هستند، نتيجه يک بيماري رواني به نام اختلال انفجاري متناوب مي‌دانند.
اين اختلال رواني با حملات مکرر رفتارهاي تهاجمي و خشونت‌آميزمشخص مي‌شود که به طور واضح يا متناسب يا موقعيتي که فرد در آن قرار دارد نيست.
علت اين عارضه تا به حال دقيقاً روشن نيست اما هم عوامل محيطي و هم عوامل وراثتي را در ايجاد آن دخيل مي‌دانند.
سابقه سوءمصرف مواد روانگردان، قرار داشتن در سنين نوجواني و جواني، مرد بودن و داشتن ساير اختلالات رواني خطر ابتلا به اين اختلال را افزايش مي‌دهد.
رانندگي افراد پرخاشگر
رانندگي يکي از موارد نشان‌دهنده شخصيت انسان را در اجتماع آشکار مي‌کند و ابعاد فرهنگي رشد اجتماعي و ميزان ادب و علاقه او را نسبت به همنوعانش نشان مي‌دهد. نياز راننده به داشتن فرهنگ و تجربه بالا و اطلاع کافي از مسائل قانوني، امري ضروري براي عکس‌العمل مناسب است.
راننده‌اي که با توسل به‌زور، درگيري و خشونت قصد انجام اعمال خلاف مقررات راهنمايي و رانندگي را دارد راننده پرخاشگر مي‌نامند. کارهايي نظير:
تغيير مسير ناگهاني و خطرناک، سبقت غيرمجاز، رعايت نکردن فاصله مناسب طولي و عرضي، استفاده از نور بالا براي تنبيه ديگران، بوق زدن‌هاي مکرر و آزاردهنده، مانور و تغيير ناگهاني و نابجاي ماشين، ترمزهاي مکرر و قانون‌شکني و رفتارهاي ناپسند همراه با فحاشي و هتاکي به ديگران در رفتار افراد پرخاشگر ديده مي‌شود.
از عوامل مؤثر در بروز رفتار پرخاشگرانه
- طولاني شدن مسير، معطلي و کندي ترافيک
- عدم مهارت کافي در رانندگي
- آلودگي‌هاي صوتي در جاده و محيط
- مشکلات رواني راننده
- به‌هم‌ريختگي و نابساماني ترافيک
- گرسنگي، بي‌خوابي و خستگي ناشي از سفر
اين عوامل باعث عکس‌العمل‌هاي نامناسب يا کاهش توانايي‌هاي ذهني و فکري راننده خواهد شد.
خشونت در رانندگي
خشونت و پرخاشگري برخي از رانندگان در حين رانندگي مي‌تواند منجر به تصادفات و تلفات و خسارات شديد حتي مرگ شود دو عامل مهم اين پرخاشگري و خشونت مي‌تواند عوامل محيطي و عوامل رواني باشد.
از علل محيطي مي‌توان به ترافيک سنگين و آب هوا، گرما و سرما و يا رطوبت زياد، آلودگي هوا و آلودگي صوتي، عجله و تنگي وقت اشاره کرد و از عوامل رواني خواب‌آلودگي، مصرف داروها، خشم، اضطراب، ترس مهمترين عامل است.
معمولاً افراد در رانندگي به 2 نوع خشونت دست مي‌زنند
- افرادي که سهواً حين رانندگي رفتار خشونت‌آميز و غيرقانوني از خود بروز مي‌دهند و ما به اشتباه تصور مي‌کنيم آنها عمداً به چنين اعمالي دست زده‌اند.
- افرادي که مقصر هستند و از روي عمد دست به رفتارهاي خشونت‌آميز و غير قانوني مي‌زنند.
مديريت خشم در رانندگي
- هميشه کمربند ايمني خود را ببنديد و قوانين رانندگي را رعايت کنيد.
- به هيچ عنوان، از تلفن همراه در طول سفر استفاده نکنيد. تلفن همراه باعث کندي عملکرد مغز در حين مهارت رانندگي مي‌شود.
- همواره يک راننده مؤدب و محتاط باشيد. از ايجاد شرايطي که به تحريک ساير رانندگان مي‌انجامد خودداري کنيد.
- فاصله مناسب و ايمن خود را با ماشين‌هاي ديگر حفظ کنيد و با فاصله مجاز پشت آنها حرکت کنيد.
- اگر در لاين سرعت هستيد و راننده‌اي مي‌خواهد از شما سبقت بگيرد به او اجازه دهيد عبور کند.
- قبل از سبقت گرفتن و تغيير مسير از راهنما استفاده کنيد.
- از بوق خودرو درست و به اندازه استفاده کنيد. از چراغ زدن پشت ماشين‌ها پرهيز کنيد و با دقت از نور بالاي ماشين استفاده کنيد.
- هرگاه با راننده عصباني مواجه شديد سعي نکنيد به اوضاع بحراني دامن بزنيد و از تماس چشمي با راننده خودداري کنيد، نفس عميق بکشيد و با آرامش از کنار وي رد شويد.
- هيچ‌گاه عمل رانندگان ديگر را تلافي نکنيد. و پيش از اينکه تصميم به تلافي بگيريد از خود سؤال کنيد آيا ارزشش دارد که خود و ديگران را به دردسر بياندازم.
- برنامه خود را جوري تنظيم کنيد که در ساعات ترافيک جاده‌ايي نباشد و قبل از حرکت از اوضاع جويي مطلع شويد.
- زماني که خسته، خواب‌آلود، مضطرب، خشمگين هستيد رانندگي نکنيد.
منبع: entekhab.ir