بزرگنمايي:

چه خبر -
سن مناسب کودک براي موبايل و تبلت از نظر روانشناسان

برخي متخصصان و کارشناسان حوزه روانشناسي بر اين باورند که استفاده از موبايل، تبلت و حتي تلويزيون در سنين زير 2 سال براي رشد مغز کودک نه تنها مثبت نيست بلکه منفي بوده و بسيار ضرر دارد.
امروزه مشاهده مي‌شود بسياري از خانواده‌ها بدون توجه به ضررهاي وسايل الکترونيک، کودکان و به ويژه نوزادان خود را ساعت‌ها در معرض اين وسايل قرار داده و حتي آنها را نوعي وسيله سرگرمي براي کودک تلقي مي‌کنند.
برخي خانواده‌ها بدون آگاهي از ضررهاي اين وسايل روي رشد مغز کودک خود، براي داشتن چند لحظه آرامش و دوري از داد و فرياد کودک، اين وسايل را به راحتي در اختيار فرزندانشان قرار مي‌دهند بدون اينکه به ضررهاي آن واقف باشند، استفاده از وسايل الکترونيک در سنين پايين و به ويژه نوزادان ضمن داشتن مزيت‌هاي نسبي، داراي مشکلات و ضررهاي خاص خود است که در برخي از موارد از سوي متخصصان و پزشکان نهي شده‌اند.
در خصوص مجاورت و استفاده از وسايل الکترونيک توسط کودکان و نوزادان و تاثير آن بر رشد مغز در اين سنين از متخصصان اين حوزه پيگير شده و در اين زمينه دکتر «اکرم پرند» فوق‌ دکتراي روانشناسي و آموزش کودکان معتقد است بحثي که در خصوص رشد مغز کودک مطرح است اينکه ما چه محرک‌هايي را با چه ويژگي‌هايي در معرض کودکان و نوزادان قرار دهيم؟
بايد توجه داشته باشيم که بچه‌ها در سنين مختلف چه خصوصيات رشدي و تحولي دارند و با توجه به سن تحولي کودک، اسباب‌بازي‌ها، رسانه‌ها و هر نوع محرکي را در اختيار نوزاد قرار دهيم، اگر اين مساله رعايت شود وجود هر گونه محرک مي‌تواند به رشد شناختي، رشد حسي و حرکتي و رشد هيجاني کودک کمک کند در غير اين صورت علاوه بر اينکه در رشد کودک، مثبت نيست مي‌تواند مخرب هم باشد.
از جمله مواردي که به ويژه در نوزادي مي‌تواند خيلي مضر باشد بازي‌هايي است که از طريق موبايل و تبلت و محرک‌هاي ديداري در اختيار نوزاد قرار داده مي‌شود، چون در بدو تولد، نوزاد از نظر ديداري رشد مي‌کند و اول رشد ديداري رخ مي‌دهد بنابراين هر گونه محرک ديداري مي‌تواند پايه رشد بعدي نوزاد باشد.
بهترين محرک‌هاي ديداري براي اين سن، صورت مادر است که مي‌تواند از طريق هيجاناتي که به کودک نشان مي‌دهد پايه رشد بعدي مغز نوزاد به خصوص در بدو تولد باشد، ماه‌هاي اول تولد بايد دقت داشته باشيم که محرک‌هاي ديداري خاصي که شبيه صورت مادر هستند و اسباب‌بازي‌هايي که شبيه انسان باشد در معرض ديد نوزاد قرار گيرد.
اين متخصص روانشناس در پاسخ به اين سوال که چرا مي‌گوييم وسايل الکترونيکي خوب نيستند، گفت: به خاطر اينکه پردازش اطلاعات چنين بازي‌هايي در اين سنين مستلزم آن است که نوزاد در مرحله‌اي از رشد باشد تا بتواند اطلاعات وارده را پردازش کند وگرنه دچار يک نوع فشار شناختي مي‌شود که به آن «لود شناختي» مي‌گويند به اين معنا که اطلاعات بيش از حد ظرفيت نوزاد وارد سيستم پردازش اطلاعاتش مي‌شود و در نهايت به او فشار رواني وارد مي‌آورد.
بچه نمي‌تواند با آن سرعتي که بازي‌هاي الکترونيکي پيش مي‌روند اطلاعات را پردازش کند و همين باعث خستگي ذهني او مي‌شود، از آنجا که ابعاد مختلف يک انسان از جمله روح، روان، شناخت، مهارت‌هاي هيجاني و اجتماعي انسان با هم در ارتباط هستند، اين خستگي و سرعت بالاي ورود اطلاعات به صورت يک شبکه، مي‌تواند همه کارکردهاي يک فرد را تحت تاثير قرار دهد.
اين متخصص روانشناس افزود: به عنوان مثال وقتي بزرگسالان از نظر ذهني خسته مي‌شوند و بار شناختي زيادي بر اثر يک فعاليت ذهني ايجاد مي‌شود از نظر روحي و رواني هم متاثر شده، سطح تحمل‌شان پايين آمده و با کوچکترين محرکي، مديريت هيجانات آنها کاهش پيدا مي‌کند.
اگر بدانيم براي هر سني چه محرکي قرار دهيم به رشد آن کمک مي‌کنيم در غير اينصورت هيچ کمکي به رشد کودک نکرده و مشکلاتي نيز براي او ايجاد مي‌کند.
محرک‌ها به دليل سرعت، تنوع و شباهت زياد به دنياي واقعي، باعث مي‌شوند نوزاد هنگام تجزيه و تحليل آنها، بيش از اندازه از ذهنش کار بکشد و اين اجبار، فشار رواني براي نوزاد ايجاد مي‌کند، بنابراين روانشناسان حتي تماشاي تلويزيون را براي نوزادان و کودکان زير 2 سال توصيه نمي‌کنند.
تماشاي کارتون براي بچه زير 2 سال علاوه بر خستگي ذهني، در دنياي آينده کودک نيز تاثير مي‌گذارد و فرصت تعامل با مادر را از او مي‌گيرد، مادري که بچه را در معرض تلويزيون قرار مي‌دهد و خود سرگرم کار است قاعدتا زمان زيادي براي تعامل صورت به صورت با نوزاد ندارد و قرار گرفتن نوزاد در معرض وسايل الکترونيک، تاثير منفي بر فرآيند رشد نوزاد بر جاي خواهد گذاشت.
تمامي رشد يک انسان مستلزم تغييرات در مغز است، يعني حتي مهارت‌هاي حسي و حرکتي با شبکه‌هايي در مغز ارتباط دارند، بنابراين وقتي يک نوزاد تازه متولد شده و به مرحله‌اي مي‌رسد که بايد حرکت کرده و با محيط تعامل پيدا کند، مهم‌ترين موضوع آن است که برانگيزاننده حرکت باشد چون در زماني از رشد قرار دارد که قسمت‌هاي مختلف مغز او در حال رشد است بنابراين بايد در محيط ، محرک‌هايي باشد که آنها را به حرکت تشويق کند، اسباب‌بازي‌هايي در اختيار او قرار گيرد که آنها را بردارد و مهارت‌هاي حرکتي ضعيف و قوي او رشد کند.

بيشتر بدانيد : عادت هاي بد کودکي که باعث درد عضلاني در بزرگسالي مي شود

بيشتر بدانيد : اگر کودکتان از تبلت استفاده مي کند، بخوانيد

نوزاد نيازي ندارد که با تبلت بازي کند چون در مرحله‌اي از رشد مغز قرار دارد که قسمت مربوط به حس و حرکت رشد مي‌کند به همين خاطر بازي‌هاي حسي و حرکتي اولويت دارند، بازي‌هاي رايانه اي که در موبايل و تبلت وجود دارد براي اين سنين طراحي نمي‌شود اما خانواده آنها را در اختيار کودک قرار مي‌دهد.
پرند با بيان اينکه بايد پس از شکل‌گيري مهارت‌هاي حسي، حرکتي و گفتاري به سراغ بازي‌هايي برويم که مي‌توانند توجه و تمرکز حافظه را افزايش دهند، يادآورشد:
استفاده از بازي‌هاي يارانه‌اي و اپليکيشن‌ها براي تقويت ذهن کودکان مورد قبول است اما نه در سنين نوزادي، زيرا کودک در اين سنين به دنيايي وارد شده که به اندازه کافي محرک واقعي براي شناخت وجود دارد و نياز نيست که ما بخواهيم به فضاي مجازي برويم و محرک‌هاي مجازي به ذهن يک نوزاد وارد کنيم.
اين متخصص روانشناس با اشاره به اينکه محيط براي نوزاد به قدر کافي جديد است که ديگر نيازي به وسايل بازي رايانه‌اي ندارد و کمکي به رشد ذهن کودک نيز نمي‌شود، در خصوص استفاده از اپليکيشن‌هاي داستان‌هاي گويا در موبايل و تبلت نيز توضيح داد: هدف داستان‌گويي فقط اين نيست که دايره لغات کودک زياد شود، بلکه وسيله‌اي است که مادر با کودک ارتباط برقرار کند، وقتي مادر براي کودک داستان مي‌گويد و او را در آغوش مي‌گيرد و ارتباط چشمي برقرار مي‌کند، آن داستان چند بُعد از ابعاد کودک را درگير مي‌کند و رشد مي‌دهد.
پرند ادامه داد: البته داستان‌هاي گويا بد نيستند اما نبايد روش غالب ما باشد چون مي‌خواهيم از طريق داستان‌گويي، ارتباط ايجاد کنيم نه اينکه فقط کودک يک سناريويي را بيان کند، داستان‌گويي مادر علاوه بر افزايش دامنه واژه‌ها، از نظر رشد عاطفي و روانشناختي نيز به کودک کمک مي‌کند بنابراين ترجيح آن است که اين شکل از داستان‌گويي از طريق مادر و اطرافيان باشد، مگر اينکه مادر و يا فردي براي داستان‌گويي نباشد، در اين صورت استفاده از اين مورد خوب بوده و بهتر از نبود آن است.

«مهدي دوايي» دکتراي علوم تربيتي نيز در خصوص استفاده و به‌کارگيري موبايل براي سرگرم کردن کودک و به ويژه نوزادان گفت: ارتباط نوروني مغز در سال‌هاي اول بسيار مهم است و هر چه نورون‌هاي بيشتري با هم ارتباط پيدا کنند، ذهن و مغز بيشتر بارور مي‌شود و يادگيري در سال‌هاي بعد بهتر اتفاق مي‌افتد، اين ارتباط به ويژه در سال‌هاي اول و دوم تا 6 سال اول زندگي مهم است.
وي با اشاره به ويژگي انعطاف‎پذيري مغز توضيح داد: يک ليوان به اندازه ظرفيت و حجم خود، آب مي گيرد، اما اگر ليوان بلوري از جنس بادکنک باشد ظرف و مظروف بزرگ‌تر مي شود مغز هم همينگونه است اگر ارتباط نورون‌ها هر چه بيشتر شود در اصل ظرفي مي‌شود قابل انعطاف و هرچه ارتباط نورون‌ها کمتر شود ظرف غيرقابل انعطاف شده و يادگيري بعدي محدودتر مي‌شود، و آنچه که باعث غيرانعطاف شدن يا انعطاف‌پذيري ظرف مي‌شود همانا تجربه است.
تجربه هر چقدر بيشتر باشد ارتباط نوروني مغز بيشتر مي‌شود و ظرف که همان ذهن است قابل انعطاف خواهد شد اما اگر تجربه کم باشد (تجربه يعني تعامل با محيط) ظرف مورد نظرغيرقابل انعطاف مي‌شود.
دوايي يادآورشد: اگر تجربه و تعامل نوزاد فقط به موبايل معطوف شود و زماني که بايد تعامل او با پدر و مادر و اسباب‌بازي‌هايش بيشتر باشد، موبايل جايگزين شود ارتباط نوروني از بين رفته و جاي آن را «حرص» کودک به اين وسايل مي‌گيرد.

عضو هيات علمي پژوهشکده علوم شناختي ايران گفت: يادگيري در اصل يعني ارتباط نوروني جديد، وقتي نورون‌ها به هم وصل مي‌شوند يادگيري اتفاق مي‌افتد، ارتباط نوروني بر اساس تجربه شکل مي‌گيرد، زماني که کودک با يک موبايل سرگرم مي‌شود نه تنها ارتباط نوروني جديد ايجاد نمي شود بلکه حرص ايجاد مي‌شود و وقتي تجربه‌ها محدود شود به طور طبيعي يادگيري هم کاهش پيدا مي‌کند.
دوايي افزود: نمي توان گفت با پيشرفت تکنولوژي از اين وسايل استفاده نشود و به صفر برسد بلکه بايد تعاملات مختلف ديگر جاي خود را داشته باشند، ممکن است برخي از بازي‌ها در موبايل و تبلت به رشد مغز و يادگيري کمک کند اما نبايد جاي تعاملات ديگر از قبيل ارتباط با پدر و مادر، بازي با اسباب بازي‌هاي مختلف، بازي با همسالان و رفتن به طبيعت را بگيرد.
وي يادآور شد: بررسي‌ها نشان داده پدر و مادرهايي که بيشتر از عرف، زمان زيادي را صرف استفاده از موبايل و تبلت مي‌کنند بچه‌هاي آنها بيشتر دست به کارهاي خطرناک مي‌زنند و بچه‌ها بيشتر دچار بزه و پرخاشگري مي‌شوند.

بيشتر بدانيد : تماشاي تلويزين و بازي با تبلت و موبايل براي کودکان ممنوع، زيرا ...

بيشتر بدانيد : استفاده روزانه از اين تکنولوژي کودک تان را بيش فعال مي کند

گردآوري : گروه سلامت سيمرغ
منبع: irna.ir