بزرگنمايي:
چه خبر - گفتگو با عوامل فيلم «پاستاريوني»
فيلم سينمايي «پاستاريوني» به کارگرداني سهيل موفق و تهيهکنندگي بيتا منصوري که فيلم برگزيده جشنواره فيلم کودک و نوجوان اصفهان شد اين روزها روي پرده سينماهاست، فيلمي که برخلاف تصور تنها براي گروه سني کودک و نوجوان نيست و خانوادهها نيز ميتوانند در کنار فرزندانشان به تماشاي اين اثر بنشينند. در ميانه اکران اين اثر سينمايي که دومين تجربه سينمايي کارگردانش است که تجربههاي زيادي در مقوله بازيگري در ژانر کودک نيز داشته است با کارگردان، تهيهکننده و سام درخشاني بازيگر آن در کافه خبر به گفتوگو نشستيم تا از تجربيات آنها از اين فيلم بيشتر بشنويم. بحث درباره سينماي کودک و دلايل کمتوجهي به آن و شرايط نابرابر اکران براي آثار سينمايي اين ژانر از ديگر مباحثي بود که با بيتا منصوري، سهيل موفق و سام درخشاني درباره آنها صحبت کرديم.
پوستر فيلم سينمايي «پاستاريوني»
آقاي موفق شما سال گذشته هم فيلم «شکلاتي» را در ژانر کودک ساخته بوديد و حالا هم خيلي دور از ذهن نيست که براي فيلم دومتان سراغ قصهاي در فضاي کودک رفتيد. برايمان بگوييد ايده ساخت «پاستاريوني» از کجا شکل گرفت و چطور شد که تصميم گرفتيد اين کار را در اين ژانر بسازيد، با اين تفاوت که مخاطب اين فيلم به جز کودکان و نوجوانان، خانوادههايشان هم هستند.
سهيل موفق: تقريبا بعد از ساخت «شکلاتي»، آقاي حمزه صالحي به من طرحي به نام رستوران ستاره دادند، من ايده اوليه کار را خواندم و به نظرم جذابيتهايي که يک فيلم براي يک خانواده ميتواند داشته باشد را اين اثر داشت و به لحاظ فيلمنامه نيز جلوتر از کار قبليام بود وهمانطور که خودتان هم اشاره کرديد فقط مخاطب کودک را درگير نميکرد.
آقاي درخشاني با اين اوصاف که اين فيلم صرفا مخاطب کودک و نوجوان را در بر نميگيرد به نظر ميرسد يکي از دلايلي که باعث شد در اين فيلم بازي کنيد همين بود که اين فيلم در ژانر کودک نيست، چون ما خيلي اوقات از زبان تهيهکننده و کارگردانها ميشنويم که بازيگران براي حضور در فيلم کودک جبهه ميگيرند، اين مسئله ميتواند دلايل مختلفي داشته باشد اما ميخواهم برايمان از حضور در اين فيلم و اساسا ايين ژانر بگوييد. ميخواستيد تجربه متفاوتي را در کارنامه کاريتان داشته باشيد؟
سام درخشاني: اين بحث را ميتوان از چند زاويه نگاه کرد و در مورد اين فيلم به خصوص ميتوان صحبت کرد و نگاه جامعتري هم داشت. درباره اين فيلم همانطور که شما هم اشاره کرديد بيشتر فيلم خانواده است و به آن معنا فيلم کودک نيست ولي در هر صورت با توجه به نياز اجتماع و سمت و سويي که جامعه ما در حال حاضر دارد و اينکه کودکان براي خانوادهها تصميم گيرنده هستند و همين کودکان فرداي اجتماع ما هستند و گروه هدف خيلي خوبي محسوب ميشوند من شخصا براي حضور و بازي در چنين کاري موضعي نداشتم.
سام درخشاني و گوهر خيرانديش در «پاستاريوني»
من معتقدم شما اگر بتواني دل يک کودک را به دست بياوريد عمر پايداري محبوبيتت بيشتر ميشود چون اين کودکان بزرگ و بزرگتر ميشوند و شما به عنوان يک بازيگر در ذهنشان هستيد و کارهايتان را ميبينند و همراهيتان مي کنند.
به هر حال کودکان و نوجوانان هم طيف گستردهاي از مخاطبان آثار سينمايي هستند...
سام درخشاني: اتفاقا جالب است بدانيد که الان حتما خودتان ميدانيد، فضاي مجازي عمدتا با گروه کودک و نوجوان به خصوص نوجوان سر و کار دارد و اين گروه سني هستند که اين فضا را پيش ميبرند و خود فضاي مجازي هم تعيين کننده همه چيز در مملکت ما شده است، از تبليغات گرفته تا موارد ديگر که پيشرفت زيادي داشته است. بنابراين باز هم تاکيد ميکنم به نظرم اين گروه گروه هدف خوبي به حساب ميآيند و من اصلا اين حساسيت را ندارم که براي کودکان کار نکنم که اتفاقا برعکس احساسم اين است که براي کودکان کار کردن شيرينيهاي خودش را هم دارد.
از طرف ديگر درست است که فيلمي مثل «خوب بد جلف» را بزرگترها تماشا کردند اما من با کودکان زيادي هم برخورد داشتم که ميگويند ما 10-15 بار اين فيلم را ديديم. همين چند روز پيش يکي از دوستانم برايم پيغام ميگذاشت که اکران هفدهم «تگزاس» در منزل ما! همين فيلم را به خاطر پسرش 17 بار با همديگر در خانه تماشا کردند و اين مسئله براي من جاي خوشحالي دارد. درباره فيلم «پاستاريوني» هم بايد بگويم اين فيلم بسيار آموزنده و خوب است و درست است که يکي از نقشهاي اصلي آن يک کودک است اما صرفا جزء سينماي کودک محسوب نميشود.
خانم منصوري به عنوان تهيهکننده فيلم قطعا بار سنگيني روي دوشتان بوده که يک فيلم در ژانر کودک را به اکران برسانيد. از چالشهايي که در اين راه داشتيد برايمان بگوييد؟
بيتا منصوري: خوشبختانه بازتابي که از مخاطبين داشتيم دلگرمکننده است. من وارد ژانري ميشوم و ميگويم هيچگونه حمايتي قرار نيست از آن صورت بگيرد مثل کمدي يا خيلي فيلمهاي ديگر. ولي وقتي جايي به نام بنياد سينمايي فارابي که متولي حمايت از سينماي کودک و نوجوان است که من اسمش را ميگذارم سينماي کودک و خانواده، اما احساس ميشود اين حمايت صورت نميگيرد و با وجود جلسات و رايزنيها و برگزاري جشنوارهها ماحصل خوبي ندارد، حس خوشايندي به من دست نميدهند. البته در مواردي هم حمايت صورت ميگيرد اما ترجيح دوستان اين است که بودجهاي که دارند را به عددهاي کوچکتر تقسيم کنند و تعداد فيلم بيشتري داشته باشند. اينکه آيا اين تعداد فيلم بعدا در اکران به چه سرنوشتي دچار ميشوند اما جاي سوال دارد.
پشت صحنه فيلم «پاستاريوني»
شما در فيلم «پاستاريوني» از بازيگران مطرح استفاده کرديد، چقدر از اين مورد به دليل جذب مخاطب بيشتر بود؟
منصوري: من فکر ميکنم يکي از مواردي که ميتواند به اين ژانر حتي در اکران کمک زيادي کند، حضور بازيگران مطرح سينماي ايران است، مقولهاي که جذاب است. خيلي از خانوادهها ترجيح ميدهند بچهشان را به تماشاي فيلمي که خودشان بيشتر دوست دارند ببرند، شايد فيلم کودک را در سبد خانوار نگجانند. اما در مقابل نکته ديگري که وجود دارد اين است که خيلي از بازيگران سينماي ايران به محض اينکه بگوييد يک فيلمنامه در ژانر کودک داريم حتي حاضر نيستند فيلمنامه را بخوانند.
اتفاقا به عنوان تهيهکننده قطعا با موارد اينچنيني زيادي برخورد داشتيد که بازيگران رغبتي براي حضور در چنين فيلمهايي نشان نمي دهند. فکر ميکنيد دليل اصلي اين موضوع چيست؟
منصوري: در همين فيلم خودمان وقتي با آقاي موفق و گروه کارگرداني صحبت ميکرديم و مثلا به آقاي درخشاني فکر ميکرديم، خيليها ميگفتند نميآيد و حتي تماس هم نگيريد. به نظرم اين يک خودسانسوري است. اما من خودسانسوري را کنار گذاشتم و تماس گرفتم و از بازيگران خواهش کردم فيلمنامهمان را مطالعه کنند و اگر دوست داشتند به ما بپيوندند. ولي قصدمان از ابتدا اين بود که از بازيگران مطرح استفاده کنيم که فيلم جذابيتش را براي خانوادهها هم داشته باشد. ضمن اينکه شما وقتي با بچهها کار مي کنيد انرژي که آنها از بازيگران حرفهاي ميگيرند تاثير مثبت زيادي روي آنها و کليت اثر ميگذارد و بازيگران کودک هم ميتوانند اجراي بهتري داشته باشند.
بيتا منصوري تهيه کننده فيلم «پاستاريوني»
به نظر من اصل قضيه اين بود که ما يک فيلمنامه خوب داشتيم و من به عنوان دومين کار از يک کارگردان جوان رضايت زيادي از فيلمنامه و فيلم داشتم. از گروهي که در اين پروژه افتخار همکاري با آنها را داشتم هم تشکر ميکنم.
آقاي موفق و درخشاني شما فرزند داريد، البته فرزند آقاي درخشاني هنوز سن کمي دارد اما مي خواهم بدانم پدر بودنتان چقدر بر دغدغهمنديتان در سينما افزوده و باعث ميشود به عنوان کارگردان و بازيگر از دنياي کودکانه بچههايتان در حرفهتان ايده و الهام بگيريد؟ تا به حال پيش آمده از موضوع يا مسئلهاي در رابطه با فرزند خودتان ايدهاي براي فيلمهايتان بگيريد؟
موفق: نزديکان من ميدانند که، کودک درونم همچنان بيدار است، با ورود جانا به زندگي ما فعال تر شد و زواياي مختلف ديگري را هم ميبيند. بايد اين را اضافه کنم من زمانهايي که فيلم نميسازم و درگير کار هنري نيستم علاقه زيادي به بودن در اجتماع و قرار گرفتن بين مردم و خانوادهها دارم. همين موضوع باعث ميشود بهتر ببينم خانوادهها و مسائلشان در رابطه با فرزندان و کودکانشان چيست. تمام تئاترهايي که مختص خانوادهها يا کودک و نوجوان است را حتما ميبينم.
اين ژانر در دنيا به نام family مرسوم است که همان کودک و خانواده است، زيراکودک تنها به سينما نميرود و همراه با خانوادهاش به تماشاي فيلم مي رود. البته اميدوارم بعد از فيلم دومم پشيمان نشوم که بيست و اندي سال تجربه را روي ژانري گذاشتم که از همه طرف به آن بي توجهي شده است.
درخشاني: اصلا يکي از دلايلي که من بازي در اين فيلم را قبول کردم همين دغدغهاي است که خودم در حال حاضر به واسطه پدر شدنم دارم، اينکه احساس کردم مسئوليتي روي دوش من است که اين فيلم را بازي کنم چون پيام درستي دارد و حتي در آينده ميتوانم آن را براي دختر خودم هم نشان دهم و افتخار کنم که چنين فيلمي را بازي کردم چون ميتواند به دختر خودم هم کمک کند. نميدانم اگر من مجرد بودم و بچه نداشتم باز هم بازي در اين فيلم که در اين ژانر است را قبول ميکردم يا نه ولي هر فردي مرحله به مرحله تغيير ميکند و احساساتش دچار تحول ميشود و رشد ميکند همه اين تغيير و تحولات باعث شد که من نسبت به اين فيلم گرايش خاصي داشته باشم و با جان و دل در آن بازي کنم.
بازيگرها وقتي در يک فيلم يا اثر تلويزيوني بازي ميکنند قطعا اين دغدغه را دارند که کارشان ديده شود، بيتوجهي به ژانر کودک اما طبيعتا خوشايند شما به عنوان بازيگر هم نيست، اين مسئله چقدر دلسرد و نااميدتان ميکند؟
درخشاني: نميشود اين معضل و کمبود را فقط به يک دليل محدود کرد، اين مسئله کارشناسي مفصلي ميخواهد. مسائلي که به ذهن من مي رسد اين است که اول اينکه فيلم خوب در ژانر کودک ساخته نميشود، فيلمي که خوب ساخته شود و در ذهن مخاطب بماند در ژانر کودک خيلي کم است از طرف ديگر برخي آثار هم خيلي آبکي است و نگاه سطحي به سينماي کودک دارند، چه از لحاظ تهيهکننده و کارگردان و چه بقيه عوامل. وقتي ميگويي کار کودک همه احساس ميکنند اين کار آنقدر حرفهاي و جدي نيست و دم دستي است . مثل فيلمهاي ديگر به آن نگاه نميشود. اين نگاه غلطي که وجود دارد خودش يکي از عوامل اصلي اين معضل است. نکته ديگر اينکه ما در بحث مارکتينگ اساسا مشکل داريم و هر چيز را که بخواهيم تبليغ کنيم، از خيار گرفته تا فيلم سينمايي، همه را يک جا تبليغ ميکنيم. در صورتيکه ما بايد ابتدا گروه هدفمان را بشناسيم و بر اساس آن تبليغات داشته باشيم. مثلا در تلويزيون ما تبليغ فيلم کودک را براي بزرگسال ميکنيم، بزرگسال موقعي مجبور ميشود برود فيلم کودک را ببيند که از طرف بچهاش تحت فشار قرار گرفته باشد، وقتي ما نميتوانيم براي بچه او هيچ تبليغي داشته باشيم که او به تماشاي اثري ترغيب شود چطور ميتوانيم انتظار داشته باشيم که يک فيلم مورد توجه قرار بگيرد و گيشه خوبي داشته باشد.
سام درخشاني
ولي اتفاق بدي که ميافتد اين است که ما فيلم را ميسازيم اما در فضاي مجازي براي پدر و مادرها آن را تبليغ ميکنيم يا بيلبوردهايي ميزنيم که بچهاي در صندلي عقب ماشين نشسته است اصلا نميتواند آن تبليغ را ببيند، در نهايت اينکه ما هدفمند تبليغ نميکنيم و نتيجهاي هم نمي گيريم.وقتي موقع ساخت يک فيلم اهميت زيادي به آن داده نشود و در تبليغاتش روي کودک متمرکز نباشيم که اتفاقا اثر را براي او ساختيم، دو گزينه بزرگ را از دست داديم، همه اينها باعث ميشود فيلم نفروشد و آنطور که بايد و شايد از آن استقبال نشود. به واسطه همين مسئله سينمادار هم هيچ رغبتي براي اکران فيلمهاي اين ژانر ندارد، وقتي فيلمي بفروشد سينمادار هم براي اکرانش سر و دست ميشکند و از خدايش است که از آن پول دربياورد.
پس در نهايت ريسک است که بپذيريد در چنين کاري بازي کنيد که شايد از آينده آن و ديده شدنش اطميناني نداريد؟
درخشاني: بله، کاملا درست است و درصدي ريسک هميشه وجود دارد، البته نه فقط درباره کارهاي کودک که درباره خيلي از فيلمهايي که يک بازيگر ميخواهد بازي کند. اما اين ريسک زماني زيادي ميشود که نه فيلمنامه کار خوب باشد، نه کارگردان اثر و نه گروهي که قرار است يک فيلم را توليد کنند. درباره «پاستاريوني» همانطور که قبلا هم اشاره کردم اگر گروه هدفش بيشتر بچهها بود و فانتزي فيلم هم بيشتر بود و يا صرفا براي کودک ساخته شده بود شايد من بازي نميکردم و هنوز هم اين خطر وجود داشت.
طبيعي است که من هم به عنوان بازيگر دوست دارم در فيلمهايي بازي کنم که ديده شوند و فروش بالايي داشته باشند که بتواند به من هم کمک کنند و اگر اين اتفاق نميافتاد هم خطرناک بود. ولي درباره «پاستاريوني» چون نسبت به فيلمنامه خيالم راحت بود و ميدانستم که سهيل موفق از پس ساختن اين فيلم به خوبي برميآيد پذيرفتم.يکي ديگر از عواملي که من بازي دراين فيلم را پذيرفتم اين بود که تهيهکننده اين کار دفتري است که قوي است و پيشينه خوبي دارند، خانم بيتا منصوري خودشان فيلمهاي زيادي را تهيه کردند.
آقاي موفق شما هم در «شکلاتي» و هم در «پاستاريوني» سراغ بازيگران چهره رفتيد، اساسا به عنوان يک کارگردان چقدر براي دعوت از بازيگران مطرح براي حضور در فيلمهايتان که در فضاي کودک و خانواده ساخته ميشوند چالش داريد؟
موفق: من سعي ميکنم طرح و فيلمنامه خوبي را براي ساخت در اين ژانر انتخاب کنم تا خيالم راحت باشد که با هر بازيگري ميخواهم همکاري کنم گارانتي اين را بدهم که فيلم خوبي خواهد شد. اما درست ميگوييد پرزحمتترين قسمت ساختن اينگونه فيلمها کستينگ يا همان انتخاب بازيگران آن است. جالب است در اين بحث حتي دستيارهاي من گاهي باور ندارند که بتوانيم از بعضي بازيگران در اين ژانر دعوت و استفاده کنيم.در صورتي که همه جاي دنيا در اين ژانر از بهترين بازيگرانشان استفاده ميکنند و بهترين بودجه و امکانات را در اختيار آنها قرار ميدهند.
درخشاني: همه بازيگران بزرگ دنيا در اين ژانر بازي کردند.
موفق: مقصر ما هستيم، در دهههاي قبل بزرگترين بازيگران ما در کارهاي کودک و خانواده بازي ميکردند و آثار درخشاني هم در اين زمينه داشتيم. اينقدر نسل بعدي فيلم کودک را از نظر بودجه و فيلمنامه کوچک فرض کردند که اين ژانر تا اين حد افت کرد و مورد بيتوجهي قرار گرفت. من تمام اتفاقاتي که در اين سالها در حوزه کودک افتاده را به دليل پيشينه کاريام رصد کردم.در اين سالها موقعيتهاي زيادي بوده که با فيلمهايي که درباره کودک بوده نه براي کودکان از دست رفته، ما فيلمهاي درباره کودک ميسازيم و با آنها به جشنوارهها ميرويم و جايزه ميگيريم و اکرانش هم ميکنيم ولي مخاطب عام قاعدتا آن فيلم را دوست ندارد، مولفههايي که براي آن در نظر گرفتند طبيعتا آن چيزهايي نيست که يک کودک با خانوادهاش برود و تماشا کند. ميروند ميبينند و سينماي کودک بدنام ميشود.
عوامل فيلم سينمايي «پاستاريوني»
من اعتقادم بر اين است که اين ژانر با فيلمنامه درست، کست مناسب و اکران خوب ميتواند احيا شود. بايد بهترينها را براي فيلممان به خدمت بگيريم و اگر غير از اين باشد نبايد سراغ اين ژانر بياييم. در راستاي بحث اکران خوب هم به طور مثال بايد عرض کنم جاي فيلمي مثل پاستاريوني که برگزيده جشنواره فيلمهاي کودک و نوجوان اصفهان است در ميان اين همه فيلم آن هم در اين فصل نيست، من گلايههاي زيادي از شوراي اکران دارم و هميشه چون همهشان بزرگترهاي من هستند سعي کردم تا به امروز لام تا کام حرفي نزنم.
در بحث سينماي کودک شما به عنوان تهيهکننده با چه موانع و مشکلاتي بر سر اکران فيلم مواجه هستيد؟
منصوري: من فکر ميکنم در شواي صنفي اکران نه تنها درباره فيلمهاي کودک، بلکه يک مقدار کليتر خيلي اتفاق خوبي نميافتد. تجربه در طول اين چند سال ثابت کرده گاهي دوستاني که در اين شورا حضور دارند از يک رانت اطلاعاتي برخوردارند که ميتوانند موقع اکران فيلمهاي خودشان و يا دوستانشان از آن استفاده شود. براي من خيلي جاي تعجب بود که کاملا غيرقانوني قرارداد فيلم «پاستاريوني» را ثبت نکردند. اين مسئله يک تخلف اساسي در شوراي صنفي اکران است که وقتي يک فيلمي سرگروه داشته باشد و با پخش هم قرارداد داشته باشد شورا موظف است که قرارداد فيلم را ثبت کند و اين اتفاق درباره فيلم ما نيفتاد و چه بسا که اين فيلم بايد خيلي زودتر از اينها اکران ميشد. من پيگيريهاي زيادي براي اکران اين فيلم کردم و البته شايد اين پيگيريها خيلي خوشايند دوستان شوراي صنفي اکران نبود.
آقاي درخشاني از چالشهايي که با نقش تان داشتيد برايمان بگوييد، اينکه در اين فيلم با چنين فضايي نقشي جدي را بازي کرديد و از اين تجربه برايمان بگوييد؟
درخشاني: خود فيلمنامه به نظرم خيلي کامل بود و همه چيز در آن به درستي پرداخت شده بود، شخصيتها کاملا سر جاي خودشان بودند، شايد سعي کرده بودند يک مقدار در فيلمنامه شخصيتها را به سمت کمدي و طنز ببرند که فقط تنها کاري که ما کرديم که اين بود که اين توافق را از روز اول داشتيم که شخصيتهايمان کمدي نباشند، يعني ما يکسري کاراکتر جدي داريم که خيلي واقعي زندگي ميکنند ولي در موقعيتهاي طنز هم قرار ميگيرند که البته باز هم روي اين مسئله اصرار زيادي نبود. تاکيد ميکنم فيلم ما اصلا کمدي نيست ولي سرشار از لحظههاي خندهدار است، اما عمدي هم در کار نبوده که بخواهيم از کسي خنده بگيريم. در طول کار هم خيلي خودمان را روتوش ميکرديم که کارهاي بانمک اضافي نکنيم و سهيل عزيز هم روي اين موارد حساسيت زيادي داشت. اين فيلم سرشار از اميد، انگيزه، پشتکار و مشارکت و يک سبک زندگي جديد است که به همه ياد ميدهد. «پاستاريوني» تلنگري است به خانوادهها و مردم جامعهمان که کمي نااميد و سرخوردهاند که شايد بشود با نگاهي تازه راهي را موفق تر از قبل ادامه داد، و تاکيد روي اين نکته که هميشه شکست پايان زندگي نيست، شکست پلي است براي موفقيتهاي آينده.
رقابت کردن که در نهايت به مشارکت در اين فيلم تبديل ميشود، اين روزها در جامعه خودمان هم رقابتهاي زيادي در فضاهاي مختلف داريم، فضاي مجازي هم شايد به نحوي به اين مسئله دامن ميزند. پرداختن به اين مسئله در فيلم هم مدنظرتان بود؟
موفق: يکي از نکات مثبت اين فيلمنامه که درگيرم کرد ايجاد اعتماد به نفس بود، ما در حال حاضر آدمهاي نخبهاي در جامعهمان داريم که واقعا کارشان را بلد هستند، اما جايگاه خودشان را ندارند، و يکي از مهمترين دلايل آن نداشتن اعتماد به نفس است بعضا شايد حتي اگر امکاناتش را هم داشته باشند اما چون اعتماد به نفسش را ندارند قاعدتا نه انگيزه دارند و نه حس رقابتي درونشان به وجود ميآيد. نکته مهمي که من به دنبال آن ميگشتم ايجاد اعتماد به نفس در بين خانوادهها در سنين مختلف بود.
بيشتر بدانيد : از امتحان چهره معروف اينستاگرام در سينما تا آزمون دوباره حميد هيراد
بيشتر بدانيد : چهره هاي اينستاگرامي که به تازگي بازيگر شدهاند
بيشتر بدانيد : خاطره سام درخشاني از عاشق شدنش در يک نگاه در دورهمي
بيشتر بدانيد : سام درخشاني: کامبيز ديرباز آنقدر ذوق زده بود که اين خبر را زودتر داد!
منبع: khabaronline.ir