بزرگنمايي:

چه خبر -

گاهي بي‌اطلاعي مادر از آنچه در بدنش مي‌گذرد و بي‌توجهي‌اش به مراقبت‌هايي كه بايد انجام دهد، مي‌تواند به راه 9ماهه بارداري زودتر از آنچه انتظارش مي‌رود پايان دهد. امامتخصصان مي‌گويند، از دست رفتن جنين، هميشه نتيجه كاهلي مادر باردار نيست. از نظر آنها، كودك درون شما ممكن است به دلايلي كه كنترل‌شان توسط مادر ممكن نيست يا بسيار دشوار است، هرگز متولد نشود. اين موضوع را با دكتر شيرين نيرومنش، متخصص زنان و زايمان، در ميان گذاشتيم. او به شما مي‌گويد كه به چه دلايلي ممكن است جنين شما سقط شود و چه تهديدهايي پيش روي شما و جنين‌تان در 9ماه بارداري قرار دارد.

ابتدا بايد تعريفي از سقط و زايمان زودرس داشته باشيم چون اين دو با هم متفاوتند. اگر جنين قبل از 20 هفته يا به‌عبارتي قبل از 5 ماهگي يعني زماني كه جنين امكان زنده ماندن در خارج از رحم مادر را ندارد از بين برود، به آن سقط جنين مي‌گوييم كه البته تعداد زيادي از بارداري‌ها به سقط ختم مي‌شوند.

بيشتر بدانيد : نشانه هاي هشدار دهندۀ سقط جنين کدامند؟

بيشتر بدانيد : ضربه در بارداري مساوي است با سقط‌جنين؟

اگر جنين بعد از هفته 20 و قبل از 37 هفته بارداري (جنين كامل) به دنيا بيايد زايمان زودرس محسوب مي‌شود. اگر خيلي زود قبل از هفته 27 يا 28 باشد نوزاد قابليت زندگي ندارد و ميزان مرگ و مير بسيار بالاست. اگر هم بعد از 28 هفته باشد نياز به مراقبت ويژه و كامل با مدتي طولاني دارد تا نوزاد زنده بماند.

بيشتر بدانيد : اين عوامل موجب زايمان زودرس مي شوند

بيشتر بدانيد : زايمان زودرس چيست؟

تغييرات هورموني (پروژسترون) زنان باردار، مصرف بيشتر مواد قندي و اسيدي شدن بزاق بر اثر حالت تهوع و استفراغ منجر به تشديد پلاك‌هاي ميكروبي مي‌شود و حتي درصد كمي از خانم‌هاي باردار پس از ماه سوم دچار تومور بارداري لثه مي‌شوند. اگر اين مشكلات بسيار دردناك باشند و مادر در 3 ماهه اول اقدام به درمان دندانپزشكي كند ميزان خطر سقط جنين به علت دارو و تزريق و اضطراب تا حد زيادي بالا مي‌رود پس حل چنين مشكلاتي يا بايد در 3ماهه دوم بارداري انجام گيرد يا به بعد از بارداري موكول شود.

برخي رفتارهاي مادران سبب بروز نقايص مادرزادي در سيستم عصبي مركزي و نخاع، قلب و كليه جنين و درنتيجه سقط آن مي‌شود حتي اگر سن مادر پايين باشد. به عنوان مثال سيگار كشيدن مادر يا استفاده از ساير مواد مخدر همچنين مشروبات الكلي از مواردي است كه احتمال سقط را در سه ماهه اول بارداري در نتيجه مشكلات و نقايص مادرزادي بيشتر مي‌كند پس زنان باردار بايد به‌شدت از چنين موادي پرهيز كنند. همچنين حداقل 3 ماه قبل از بارداري از اسيدفوليك يك ميلي‌گرمي استفاده كنند تا ميزان نقايص مادرزادي در قلب و نخاع جنين كاهش يابد.

بيشتر بدانيد : عوارض سيگار کشيدن در دوران بارداري براي مادر و جنين

برخي داروها نيز باعث نقص جنين و سقط مي‌شوند، هرچند تعداد آنها كم است. مثلا وارفارين كه براي اختلالات انعقادي مورد استفاده قرار مي‌گيرد سبب نقايص جنيني و درنتيجه سقط مي‌شود. ليتيوم كه براي بيماري‌هاي اعصاب به‌كار مي‌رود نيز خطرناك است. برخي داروهاي ضدتشنج، برخي داروهاي ضدسرطان همچنين تركيبات مختلف ويتامين Aهم سبب ناهنجاري جنين و سقط مي‌شوند. بانوان بايد تا حد امكان از مصرف دارو بدون تجويز پزشك خودداري كنند و اگر هم نياز مبرم به دارو دارند، حتما بايد مشاوره قبل از بارداري داشته باشند. ممكن است دارويي كه مصرف مي‌كنند براي جنين خطرناك باشد و پزشك آن را به نوع بي‌خطر تغيير دهد.

اگر حداقل سه‌بار پشت هم سقط اتفاق بيفتد حتما بايد بررسي شود و پزشك دليل آن را مشخص كند. اين زنان حتما بايد مشاوره قبل از بارداري داشته باشند تا آماده بارداري شوند. البته بعضي هم بعد از دوبار سقط متوالي، اين بررسي را پيشنهاد مي‌كنند. يكي از دلايل سقط مكرر مي‌تواند نقايص ساختماني رحم باشد. به عنوان مثال اگر رحم تك شاخ، دوشاخ يا ديواره و سپتوم‌دار باشد ممكن است سبب سقط مكرر شود كه البته با جراحي درمان مي‌شوند.

لكه بيني در 3 ماهه اول بارداري تهديدي براي سقط به حساب مي‌آيد، اما هر گونه لكه بيني دليل بر سقط نيست و بايد به پزشك مراجعه كرد ولي به‌طور كلي لكه بيني، خونريزي كم يا زياد، دردهاي انقباضي رحم كه از درد عادت ماهانه شديدترند، آبريزش، دفع كامل جنين و جفت يا دفع مقداري بافت از نشانه‌هاي سقط جنين هستند. گاهي از وقوع مرگ جنين مدتي مي‌گذرد و مادر متوجه آن نمي‌شود كه در اين حالت علائم بارداري مانند تهوع، استفراغ و سفتي پستان از بين مي‌رود.

در سه ماهه دوم بارداري (بين 12 تا 20 هفتگي بارداري) نيز امكان سقط جنين وجود دارد كه شايع‌ترين علل سقط‌هاي ديررس، شكل غيرطبيعي رحم، نارسايي دهانه رحم و شل بودن آن است چون دهانه رحم بايد تا به دنيا آمدن نوزاد بسته بماند ولي در اين افراد دهانه رحم دچار مشكل مي‌شود و بدون احساس درد، يك توده از بدن آنها خارج مي‌شود كه اين موضوع يعني پارگي كيسه آب و سقط جنين. مادر دچار دل دردي مي‌شود كه مي‌گيرد و ول مي‌كند، دهانه رحم بازشده و خونريزي شديد و سقط جنين اتفاق مي‌افتد. گاهي نيز در سقط‌هاي ديررس جفت توانايي فراهم كردن غذا و اكسيژن كافي براي جنين را ندارد و سبب مرگ او مي‌شود.

بيشتر بدانيد : در ماه دوم بارداري حواستان به اين موارد باشد

پارگي كيسه آب از هفته 18 تا 20 بارداري تا زمان زايمان جنين را تهديد مي‌كند. دهانه رحم برخي نيز در ماه 4 تا 6 بارداري شل مي‌شود و به محض اينكه جنين مقداري بزرگ شد، تحمل نگهداري او را ندارد پس كيسه آب و جنين شروع به دفع شدن مي‌كند و جنين به بيرون از بدن مادر هدايت مي‌شود. گاهي اوقات نمي‌توان جلوي برخي مشكلات را گرفت اما در مواردي كه مشكلات دهانه رحمي وجود دارد، مي‌توان با دوختن دهانه رحم و برخي اقدام‌هاي ديگر، مانع از پارگي زودرس كيسه ‌آب شد. خوشبختانه اكثر پارگي‌هاي كيسه آب در اواخر بارداري اتفاق مي‌افتد ولي در هر شرايطي ممكن است ايجاد شود.

در بسياري، حتي قبل از اينكه متوجه باردار بودن شوند، جنين سقط مي‌شود يعني عادت‌ماهانه چند روزي عقب مي‌افتد سپس خونريزي كه از عادت ماهانه معمولي شديدتر است، رخ مي‌دهد كه به اين ترتيب، جنين به‌طور كامل دفع شده و حتي نيازي به استفاده از كورتاژ نيز نيست. سالم بودن پدر و مادر، دليلي بر اين نيست كه جنين دچار مشكلات كروموزومي و ژنتيك نشود. گاهي نيز از همان ابتدا، تخم تشكيل شده، پوچ بوده و اين تخم، سرانجامي به جز سقط شدن نخواهد داشت.

اگر در كاشت جنين در رحم مشكلي ايجاد شود يعني به‌طور مناسب درون بافت مخاط رحم جايگزين نشده يا رحم فرم غيرطبيعي داشته باشد هم جنين سقط مي‌شود. در اين شرايط ساختار رحم پس از نخستين سقط مورد بررسي و معاينه قرار مي‌گيرد تا اگر دچار مشكلاتي بود با اقداماتي مانند جراحي بتوان مشكل را حل كرد و پس از پايان درمان‌ها، بارداري مجدد با خطر كمتري امكان‌پذير مي‌شود. شايد تا پيش از چنين اتفاقي نتوان احتمال سقط شدن جنين را چندان پيش‌بيني کرد.

بررسي‌ها نشان داده در زنان جوان (25-24ساله) احتمال سقط جنين 12درصد است درحالي كه اين رقم در زنان بالاي 35 سال افزايش چشمگيري دارد و بعد از 45سالگي نيز احتمال سقط جنين به 50درصد مي‌رسد. ازدواج در سن مناسب25-24سالگي و پيشگيري نكردن طولاني بهترين راه براي مقابله با سقط جنين است. در مادراني با سن بالاي 35 و 40 سال همچنين زير 17 سال نه‌تنها خطر سقط جنين بالا مي‌رود بلكه خطر زايمان زودرس و ساير عوارض مامايي نيز وجود دارد.

بيشتر بدانيد : بعد از 40 سالگي هم مي توان باردار شد؟

بيشتر بدانيد : نکاتي براي بارداري بالاي 30سالگي

برخي عفونت‌ها و بيماري‌هاي عفوني مادر بر جنين تاثير دارد و اگر اين عفونت‌ها در 3ماهه اول بارداري باشد سبب ناهنجاري جنين و مرگ آن در داخل رحم مي‌شود. درد و سوزش ادرار در 3ماهه اول بارداري نيز علامتي از عفونت دستگاه ادراري يا مثانه است و اگر بدون درمان رها شود، مي‌تواند منجر به بيماري‌هاي جدي عفونت، زايمان زودرس و تولد نوزاد نارس شود. البته همه عفونت‌هاي دوران بارداري خطرساز نيستند و گاهي به دليل نوسان هورمون‌ها ايجاد مي‌شوند.

نوسان‌هاي خطرساز فشار خون و بالا رفتن قند خون از شايع‌ترين مشكلاتي هستند كه براي مادران باردار دردسرساز مي‌شوند.

اگر زن باردار بعد از هفته بيستم بارداري دچار افزايش فشار خون شديد ولي بدون دفع پروتئين در ادرارباشد، افزايش فشار خون به علت بارداري خوانده مي‌شود. 30درصد فشار خون‌ها به‌دليل فشار خون مزمن است و بايد به آن توجه كرد به همين دليل بايد فشار خون زن باردار حداقل دوبار به فاصله 6ساعت اندازه‌گيري شود، اگر 14 روي 9 يا بالاتر بود يعني فشار خون دارد و بارداري پرخطر براي مادر و جنين محسوب مي‌شود. بر اثر فشار خون بالا، خون‌رساني به جنين مناسب نيست و سبب عقب افتادن رشد داخل رحم و تولد نوزاد كم‌وزن، جداشدگي جفت و مرده‌زايي و زايمان زودرس مي‌شود.

افزايش فشار خون بالا همراه با دفع پروتئين از طريق ادرار مسموميت بارداري محسوب مي‌شود و بيماري سيستيك تمام بدن مادر را درگير مي‌كند. چنين اتفاقي بسيار خطرناك است و سبب خطر جاني و حتي مرگ براي مادر، زايمان زودرس، مرگ جنين داخل رحم و وزن‌گيري نامناسب جنين مي‌شود. اين مورد معمولا در سه ماهه سوم بارداري روي مي‌دهد و روي كليه، قلب، كبد و عروق تاثير مي‌گذارد و مشكل مغز و تشنج براي مادر ايجاد مي‌كند.
حدود 50درصد موارد پزشك براي كمك به مادر، جنين نارس را خارج مي‌كند چون اين بيماري تا وقتي كه جنين و جفت وجود دارد، ادامه مي‌يابد. بيمار بايد بستري شود و در هر ويزيت فشار خونش كنترل شود و به علائم مسموميت بارداري توجه شود. ورم، سردرد، تاري ديد و دردهاي شكمي مي‌تواند مشكلي جدي ايجاد كند. دفع پروتئين معمولا در ماه‌هاي آخر بارداري رخ مي‌دهد ولي ممكن است در ماه‌هاي اوليه‌ بارداري (پنجمين ماه بارداري) نيز اتفاق بيفتد كه اگر اين بيماري در ماه‌هاي اول اين دوران بروز كند، به‌طور معمول شديدتر است و بيمار سريع‌تر به مرحله‌ تشنج مي‌رسد. پس به زنان باردار توصيه مي‌شود براي كاهش فشارخون، مصرف نمك را كاهش دهند.

بيشتر بدانيد : فشارخون مادر باردار در ضريب هوشي کودک موثر است

بيماري ديابت که پيش از بارداري ايجاد شده باشد،در صورتي‌که كنترل نشده باشد، درست مثل سم عمل مي‌كند و سبب سقط جنين مي‌شود. اين افراد حتما مشاوره قبل از بارداري را بايد انجام دهند و پس از كنترل قند خون تنها با اجازه پزشك اقدام به بارداري كنند. اين زنان در طول بارداري هم اجازه مصرف انسولين را دارند ولي به هرحال همه چيز بايد زيرنظر پزشك باشد. بيماري‌هاي خودايمني مادر، ابتلا به برخي عفونت‌ها، كم‌كاري تيروئيد و داشتن چندقلو هم مي‌تواند زمينه‌ساز سقط جنين در سه ماهه اول بارداري شود.

بيشتر بدانيد : اگر بارداريد و ديابت داريد، بخوانيد!

خانم‌ها بايد غربالگري ديابت انجام دهند اگر بارداري در 25-24 سالگي اتفاق افتاده و سابقه ديابت در خود يا فاميل نزديك وجود ندارد همچنين زن باردار سابقه زايمان نوزاد بيش از 4كيلويي را ندارد بايد در هفته 24 بارداري، آزمايش غربالگري و تست تحمل گلوكز را انجام دهد، يعني به آزمايشگاه مراجعه كند. در آنجا 50گرم گلوكز را در آب حل كرده و مي‌خورد بعد از يك ساعت قند خون وي اندازه‌گيري مي‌شود، اگر از 140 پايين‌تر باشد كه طبيعي است ولي بالاتر احتمال ابتلا به ديابت وجود دارد و بايد آزمايش‌هاي تكميلي را انجام دهد.

اگر كسي جزو گروه‌هاي پرخطر است يعني سابقه مايع دور جنين داشته است، سن مادر بالاي30-25 سال است، اضافه وزن دارد، سابقه زايمان نوزاد بالاي 4كيلويي دارد يا يكي از خويشاوندان درجه يك وي داراي ديابت بزرگسالي است بايد در نخستين فرصت وقتي فهميد باردار است اين تست را انجام دهد يعني همان ماه اول. حتي اگر هم ميزان قند خون طبيعي بود دوباره بايد در هفته 24 اين تست را انجام دهد كه اگر غيرطبيعي بود حالا بايد سراغ تست‌هاي تكميلي‌تر برود.

يكي از دلايل پارگي كيسه آب عفونت‌هاست، يعني عفونت وارد خون مي‌شود و افزايش درجه حرارت مادر ممكن است به پارگي كيسه آب منجر شود. عفونت‌هاي موضعي نيز مي‌تواند سبب پارگي زودرس شود. مادراني كه عفونت رحمي دارند و درمان نمي‌شوند يا در طول بارداري به‌طور مكرر دچار عفونت مي‌شوند، عفونت كليه و مثانه طي بارداري يا قبل از آن، تب و لرز و عفونت ادراري بسيار خطرناك است و حتما بايد تحت درمان آنتي‌بيوتيك قرار بگيرند. اگر درمان ناكافي باشد دچار زايمان زودرس مي‌شوند و احتمال پارگي كيسه ‌آب وجود دارد. بارداري همراه با ‌اي‌يودي، ضربه ناشي از حوادث، تصادفات و زمين خوردن شديد نيز سبب پارگي كيسه آب مي‌شود.

حدود 50درصد خانم‌هايي كه دوقلو دارند دچار زايمان زودرس مي‌شوند و نوزاد قبل از هفته 35 و 37 متولد مي‌شود. هرقدر هم تعداد جنين بيشتر باشد مثلا 3قلو و 4قلو، اين احتمال بالاتر مي‌رود.

گاهي مادر كم وزن است و به‌دليل تهوع زياد و تغذيه نامناسب در اين دوران وزن هم نمي‌گيرد پس احتمال زايمان زودرس با تولد نوزاد كم‌وزن وجود دارد. به‌طور طبيعي مادر بايد در 9 ماه بارداري، تا 11كيلوگرم وزن اضافه كند كه در چنين زناني اين اتفاق نمي‌افتد. در كمبودهاي تغذيه‌اي، مراقبت ناكافي، ويزيت كم دوران بارداري و وزن خيلي پايين نيز احتمال زايمان زودرس بيشتر است.

اگر مادر كار سنگين داشته باشد، ساعات كار طولاني، ايستادن زياد و كار پراسترس طي بارداري همه سبب زايمان زودرس مي‌شوند. سيگار، ترياك و مواد مخدر نيز سبب زايمان زودرس، مرگ داخل رحمي نوزاد و تولد نوزاد كم وزن مي‌شود.

كم خوني مادر قبل و طي بارداري هم يكي از مواردي است كه مي‌تواند سبب افزايش زايمان زودرس شود. براي كساني كه سابقه چندبار سقط دارند يا سابقه زايمان زودرس در فاميل درجه يك مثل مادر، خواهر يا خاله دارند نيز احتمال زايمان زودرس مي‌رود. كساني كه سابقه دوبار سقط 4تا 5 ماهه يا زايمان زودرس داشته‌اند حتما با گرفتن عكس رنگي بايد اين مشكل آنها مورد توجه قرار بگيرد. همچنين بايد سونوگرافي انجام شود كه نشان مي‌دهد دهانه رحم كوتاه است.

در تمام ماه‌هاي بارداري، مراقبت‌هايي که توسط مادران انجام مي‌شود بايد مرتب باشد و زن باردار در بارداري‌هاي معمولي تا هفته 28 هر ماه يك‌بار به پزشك مراجعه كند كه اين ويزيت‌ها از هفته 28 تا 36 فاصله به هر 2 هفته يك‌بار مي‌رسد و از هفته 36 تا آخر هم هفته‌‌اي يك‌بار مي‌شود. ولي اگر بارداري پرخطر تشخيص داده شده يا بارداري 2قلو و بيشتر دارند فاصله مراقبت‌ها كمتر مي‌شود همچنين آزمايش‌هاي غربالگري انجام مي‌شود تا درصورت تشخيص، درمان‌هايي مناسب پيشنهاد شود. پس سهل‌انگاري را کنار بگذاريد و در اين فواصل به متخصص مراجعه کنيد.

از آنجا كه جنين مي‌تواند از هفته 26 تا 28 هفتگي زنده بماند و قبل از آن معمولا قادر به زنده ماندن نيست، اگر پارگي قبل از هفته 26 باشد، متاسفانه نمي‌توان جنين را زنده نگه داشت و مادر بايد بستري شود و تحت نظر قرار بگيرد، اما در ماه‌هاي بالاتر، يعني حدود 34 تا 36 هفتگي ترجيح داده مي‌شود كه جنين داخل رحم بماند.
اگر اين اتفاق در ماه آخر بارداري و زير 34 هفتگي اتفاق بيفتد، مادر بايد تحت مراقبت و كنترل شديد در مراكز درماني قرار بگيرد چراكه ريه و دستگاه تنفسي جنين تا 34 هفتگي تكامل پيدا مي‌كند. حتي در مواردي كه پارگي اندك است، گاهي حتي ديده شده كه استراحت مادر مي‌تواند سبب تشكيل مجدد مايع آمنيوتيك شود. اما مادر طي بارداري بايد هرگونه ترشح مايع از خود را به عنوان يك علامت قابل پيگيري تلقي كند.
بسياري از خانم‌هاي بارداري که اولين تجربه بارداري‌شان را پشت سر مي‌گذارند، به دليل نگراني بيش از حد،‌هر علائم بي‌خطري را به عنوان نشانه سقط تلقي مي‌کنند؛ اما بايد گفت که حتي لکه بيني در زمان بارداري هم نمي‌تواند به عنوان نشانه قطعي سقط شناخته شود و براي پيدا کردن دليل آن و کنترل کردنش، نياز به بررسي دقيق‌تري وجود دارد. پس اگر بارداريد،‌بيهوده خودتان را نگران نکنيد.

بيشتر بدانيد : آنتي بيوتيک هايي که خطر سقط جنين را افزايش مي دهند

بيشتر بدانيد : عوارض سقط جنين را مي دانيد؟

بيشتر بدانيد : نکاتي راجع به سقط هاي مکرر

بيشتر بدانيد : مراحل رشد جنين در شکم مادر + عکس هر مرحله

منبع : مجله سيب سبز