چه خبر - فتق چيست و انواع فنق را بشناسيد

حتي اگر سيکس پک نداشته باشيد، اما شکم شما ديواره اي از عضله دارد که از شما محافظت مي کند، در حرکت کردن به شما کمک مي کند و تمام محتويات شکم را در داخل خود نگه مي دارد. فتق زماني رخ مي دهد که از طريق يک نقطه ضعيف يا يک قسمتي از عضله که باز شده، بخشي از بدن بيرون بزند.
فتق شبيه بيرون زدگي تيوب لاستيک از سوراخي در ديواره لاستيک است. فتق انواع مختلفي دارد، اما رايج ترين نوع فتق معمولا بين ران ها و قفسه سينه رخ مي دهد.

بيشتر بدانيد : انواع فتق را بشناسيم

علائم فتق

معمولا فتق درد ندارد، بلکه يک برآمدگي يا توده را در شکم و يا کشاله ران خود مشاهده مي کنيد. گاهي نيز اين برآمدگي را تنها زماني مشاهده مي کنيد که مي خنديد، سرفهه مي کنيد و يا زور مي زنيد، به عنوان مثال در هنگام بلند کردن يک جسم سنگين. غلب فتق را مي توانيد با فشار به سر جاي خود برگردانيد. به علاوه فتق ممکن است با علائم زير همراه باشد:

توده اي که به مرور زمان بزرگتر مي شود
احساس پر بودن مي کنيد
در اطراف توده احساس درد يا فشار مي کنيد
درد در هنگام بلند کردن اشيا
فتق مغبني يا فتق کشاله ران Inguinal Hernias

فتق کشاله ران يکي از رايج ترين انواع فتق است. اين فتق بيشتر در مردان رخ مي دهد، اما زنان هم گاهي در دوران بارداري به آن دچار مي شوند. اين فتق زماني رخ مي دهد که چربي يا حلقه اي از روده کوچک از طريق ضعيف بودن بخشي از ديواره تحتاني شکم وارد کشاله ران مي شود. ممکن است با اين فتق به دنيا بياييد يا عوامل ديگري منجر به بروز اين نوع فتق مي شوند، از جمله:

بالا رفتن سن که به مرور زمان باعث ضعيف شدن عضلات مي شود
سرفه مداوم، مانند افرادي که سيگار مي کشند
فشار ناشي از فعاليت هاي جسمي يا نشستن در دستشويي
فتق راني يا فتق فمورال Femoral Hernia

اين نوع فتق شبيه به فتق کشاله ران است اما در جايي متفاوت از بدن. احتمال ابتلا به فتق راني در بين زنان خيلي بيشتر است. اين نوع فتق خيلي رايج نيست، اما مي تواند خطرناک باشد. اين نوع فتق با هيچ نشانه اي همراه نيست تا اينکه عضله سوراخ را تحت فشار قرار مي دهد در حاليکه روده کوچک از طريق آن سوراخ بيرون زده و اين حالت فشردگي يا خفقان strangulation ناميده مي شود (چرا که روده تحت فشار است). در اين حالت توده بيرون زده سفت شده و به لمس حساس است و همچنين فرد مبتلا ممکن است دچار دل درد، تهوع يا استفراغ شود. اگر اين علائم را در خود مشاهده کرديد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنيد.

فتق شکمي Ventral Hernias

فتق شکمي فتق بين ناف و قفسه سينه بروز مي کند و زماني رخ مي دهد که بخشي از بافت بدن يا روده کوچک از عضله شکم بيرون مي زند. اگر هر يک از شرايط زير را داريد، احتمال بروز فتق شکمي در شما بيشتر خواهد بود:

اضافه وزن داريد
دچار سرفه مداوم هستيد
اغلب اجسام سنگين بلند مي کنيد، به عنوان مثال در کار ساخت و ساز هستيد
براي دفع مدفوع خيلي زور مي زنيد.
اغلب بالا مي آوريد
فتق برشي Incisional Hernias

فتق برشي تقريبا در بين افرادي رايج است که در ناحيه شکم خود جراحي انجام داده اند. اين نوع فتق زماني رخ مي دهد که قبل از بهبود کامل زخم جراحي بخشي از بافت از طريق آن بيرون بزند. اگر قبل از بهبود کامل دچار مشکلاتي شويد، به عنوان مثال دچار عفونت شويد، احتمال بروز فتق برشي در شما بيشتر خواهد بود. تنها راه درمان فتق برشي جراحي دوباره است، معمولا درمان اين نوع فتق کمي سخت است.

فتق هياتال Hiatal Hernias

در اين نوع فتق بخشي از معده از طريق ديافراگم به سمت قفسه سينه پيش مي رود. ديافراگم يک لايه عضله ست که بين شکم و قفسه سينه قرار مي گيرد. در فتق هياتال هيچ توده يا برآمدگي مشاهده نمي شود، اما ممکن است دچار سوزش سر دل و درد قفسه سينه شويد و طعم ترشي را در دهان خود حس کنيد.
افراد بالا 50 سال و زنان باردار بيشتر در معرض ابتلا به اين نوع فتق هستند. بارداري به شکم فشار وارد کرده و عضلات آن را ضعيف مي کند.
فتق هياتال معمولا با دارو و تغيير سبک زندگي درمان مي شود، تغييراتي مانند خوردن غذا در چند وعده سبک يا دراز نکشيدن تا 3 ساعت بعد از خوردن غذا.

فتق در کودکان

کودکان معمولا دچار فتق مغبني يا فتق ناف umbilical hernia مي شوند. فتق مغبني بيشتر در بين نوزداني رايج است که زود متولد مي شوند و يا در بين نوزادان پسر که ببيضه آنها وارد کيسه بيضه نشده است.
فتق ناف درست در اطراف ناف بروز مي کند. اين نوع فتق معمولا درد ندارد و ممکن است شبيه به يک ناف بيرون زده باشد. اين دو نوع فتق در کودکان معمولا به مرور زمان و با افزايش سن کودک به جاي خود برمي گردد.

مراجعه به پزشک براي فتق

گرچه ممکن است فتق در ابتدا يک برآمدگي بدون درد و بي خطر باشد، اما ممکن است به مرور زمان بزرگتر شده و باعث بروز درد شود.
بنابراين اگر علائم فتق را در خود مشاهده مي کنيد، علائمي مانند توده و برآمدگي، حتي اگر مشکل بزرگي هم به نظر نمي رسد، بهتر است به پزشک مراجعه کنيد.

مراجعه به اورژانس براي فتق

اگر حلقه اي از روده کوچک در يک فتق گير افتاده باشد، مشکل جدي به نام گير افتادگي فتق incarceration رخ داده است. اين مسئله جريان مواد زائد و مدفوع را در بدن مسدود مي کند. اگر روده به سختي گير افتاده باشد، گردش خون هم به آن قطع مي شود. اگر دچار فتق هستيد که با اين نشانه ها همراه شده، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنيد:

برآمدگي تيره که بنفش يا قرمز شده است.
نمي توانيد گاز معده يا مدفوع را دفع کنيد.
دچار تب شده ايد
درد بروز کرده به سرعت بدتر مي شود.
بالا مي آوريد يا اينکه دچار حالت تهوع هستيد.
درمان فتق : مراقبت

هميشه لازم نيست فتق درمان شود. فتق ناف در کودکان اغلب به خودي خود بهبود پيدامي کند، بنابراين پزشک پيشهاد مي دهد که تا سن 5 سالگي براي درمان منتظر بمانيد.
در بزرگسالان پزشک از شما مي خواهد تا زماني که فتق کوچک است و مشکل خاصي برايتان به وجود نمي آورد، مراقب آن باشيد، به ويژه اگر عمل جراحي براي فرد با خطراتي همراه باشد.

عمل فتق

يکي از مهم ترين روش ها براي درمان فتق جراحي است که قسمت باز شده يا ضعيف شده در عضله به هم متصل مي شود تا ديواره شکم براي محافظت آماده شود. ممکن است جراحي باز باشد، در اين نوع جراحي پزشک برش بزرگي روي پوست ايجاد مي کند. يا ممکن است جراحي لاپاروسکوپي laparoscopic انجام شود که در اين روش از برش کوچکتري استفاده مي شود. در روش لاپاروسکوپي سريعتر بهبود پيدا مي کنيد، اما بررسي ها نشان داده اند احتمال بازگشت فتق وجود دارد.

آيا شکم بند به درمان فتق کمک مي کند؟

نه زياد. شکم بند که مانند يک کمربند پهن اطراف شکم را مي گيرد يا به شکل لباس زير تعبيه شده و مي توانيد آن را بپوشيد، کمک زيادي به بهبود فتق نمي کند. در صورت انجام جراحي براي درمان فتق، توصيه مي شود تا مدت کوتاهي بعد از جراحي شکم بند ببنديد، در اين شرايط شکم بند به راحتي شما کمک مي کند، اما تا زماني که پزشک به شما توصيه کرده از آن استفاده کنيد. اين امر در مورد چسب، باند يا هر ابزار ديگري که به حفظ فتق در محل خود کمک مي کند، صادق است. به ياد داشته باشيد هيچ يک از اين مواردبه بهبود فتق يا پيشگيري از مشکل جدي کمک نمي کنند.

چگونه از بروز فتق پيشگيري کنيم؟

با قدامات زير مي توانيد احتمال بروز فتق را در خود کاهش دهيد:

اگر دچار سرفه يا عطسه مداوم هستيد که بهبود پيدا نمي کند، به پزشک مراجعه کنيد.
سيگار را ترک کنيد.
ميوه، سبزيجات و غلات سبوس دار زياد مصرف کنيد، تا کار روده شما منظم باشد.
با رژيم غذايي و ورزش وزن خود را در حالت ايده آل و سالم حفظ کنيد.
در زمان انجام فعاليت هاي جسمي شکل بدن خود را در حالت مناسبي حفظ کنيد، به عنوان مثال زماني که يک جسم سنگين بلند مي کنيد، به جاي اينکه از کمر خم شويد، بهتر است از زانو خم شويد.

بيشتر بدانيد : علائم فتق که گاهي ناديده مي گيريد

بيشتر بدانيد : فتق ديسک کمر؛ علل و راه حل

منبع: سيمرغ