بزرگنمايي:

چه خبر - گفتگو با اردشير صالحي درباره عروسک عمو نوروز

در هيات مديره يونيما با توجه به تقارن روز 21 مارس با اول فروردين و نام گذاري آن به نام «روز جهاني نمايش عروسکي» بر آن شديم تا «عروسک عمو نوروز» را به جهان عروسکي معرفي کنيم و به همين دليل دست ياري به سوي طراحان و سازندگان عروسک دراز مي‌کنيم که نتيجه آن سرانجام در جشنواره بين‌المللي عروسکي رونمايي مي‌شود.

اين تقارن مبارکي است،‌ هم به واسطه آنکه عيد نوروز به عنوان کهن‌ترين جشن آييني و سنتي ايرانيان به عنوان روز نمايش عروسکي انتخاب شده است و هم اينکه ما از اين طريق مي‌توانيم فرهنگ و سنت نوروز را که بر مهر و صلح و دوستي استوار است بيشتر به جهانيان معرفي کنيم. نوروز ما ايرانيان يکي از زيباترين اعياد و جشن‌هاي بشري است. به ويژه آنکه اين جشن، آيين و سنتي برگرفته از طبيعت است و به عبارتي جشن نوزايي و آفرينش شادي و بهار است. فصلي که همه چيز تازه و جوان مي‌شود و حاکي از آن است که ايرانيان از ديرباز نبض طبيعت را در دست داشته و در اعتدالي بهاري همگام و هم‌پا با طبيعت جشن ملي و باستاني خود را آغاز مي‌کنند.

فرهنگ و تمدن ايراني نوروز را به عنوان مهم‌ترين جشن ايراني مدنظر داشته و طبق سنت همه ساله آن را گرامي مي‌دارد و در اقصي نقاط ايران مراسم آييني به استقبال بهار انجام مي‌شود که قاصد بهار و پيک‌هاي بهاري هستند که از آن جمله مي‌توان به عروسک «تکم» آذربايجان و نيز مراسم نوروزخواني کوهپايه‌هاي البرز و نيز «عروس گوله» گيلان و... اشاره کرد.

مهم‌ترين عروسکي که ما امسال به آن پرداخته‌ايم، عروسک «عمو نوروز» است که مغفول مانده و به طرز شايسته‌اي معرفي نشده است و در حد نام در کنار «ننه سرما» باقي مانده است. باتوجه به تقارن و تطابق و شب اول فروردين «روز نوروز» به نام روز جهاني نمايش عروسکي بهترين فرصت آن است که ما اين عروسک را که اصالتا مربوط به نوروز ايرانيان است بازسازي و به جهانيان معرفي کنيم.

مي‌دانيد که عروسک پاپانوئل به عنوان نماد عيد مسيحيت و ژانويه و سال نو اروپاييان اساسا ريشه‌اي ايراني داشته و از جانمايه‌هاي فرهنگ کهن ايران باستان به ويژه «ميترائيسم» بهره گرفته و به عنوان نماد و نشانه عيد اروپاييان معرفي شده است و ديدن پاپانوئل همواره ما را به ياد ژانويه مي‌اندازد. درواقع ما با بازآفريني عروسک «عمونوروز» هم اين عروسک را به جهان عروسکي معرفي مي‌کنيم و هم از اين طريق نوروز را به عنوان جشني ملي بازگو مي‌کنيم. اين خدمتي است که خلق يک عروسک ملي مي‌تواند از عهده آن برآيد و تبعات فرهنگي خوبي داشته باشد. به‌طور کلي عروسک براي ما فقط يک بازيچه و ابزار سرگرمي و تفننن نيست بلکه يک نماد و شاخص و نشانه فرهنگي است و گوياي هويت يک قوم يا ملت مي‌تواند باشد.

شکل و شمايل و صورت آن را به طراحان و سازندگان عروسکي سپرده‌ايم اما به لحاظ صفات و سيرت طبعا اين عروسک بايد گوياي هويت ايراني باشد با مهر و محبت و دوستي و متانت. او بايد يادآور بهار و عيد نوروز باشد. بشارت‌دهنده سال نو باشد؛ طبعا او پيرمردي خواهد بود کهنسال و دوست‌داشتني.

پيري در نشانه‌شناسي نماد قدمت و ديرينگي است و به باستاني بودن آن به لحاظ کهن بودن اشارت دارد و در فرهنگ ايراني پيري به عبارت نشان کمال، تجربه، بزرگي و مهرباني هم هست. «پاپانوئل» هم کم‌وبشي از همين ويژگي‌ها برخوردار است. بابا يا پاپا و پدر و «فادر» همه به ريشه هند و اروپايي و آريايي آن بازمي‌گردد که تا حدودي شباهت خواهند داشت.

ما نهايت سعي را به خرج خواهيم داد که «عمو نوروز» هويت مستقل و شکل و شما و صورت و هيئت خود را داشته باشد و طبعا از هرگونه شباهت پرهيز مي‌کنيم البته شايد پيرمرد بودن قدري اجتناب‌ناپذير باشد ولي در فراخوان توصيه کرده‌ايم که بيش از هر چيز گوياي فرهنگ و هويت ايراني و نماد نوروز و بهار باشد.

ما در هيات مديره يونيما با توجه به تقارن روز 21 مارس با اول فروردين و نامگذاري آن به نام «روز جهاين نمايش عروسکي» بر آن شديم تا «عروسک عمو نوروز» را به جهان عروسکي معرفي کنيم و طبعا اين عروسک بايد چنان جذاب و گويا باشد که با مقبوليت عمومي مواجه شود. به همين دليل دست ياري به سوي طراحان و سازندگان عروسک دراز مي‌کنيم و طي فراخواني اين موضوع را به مسابقه گذاشتيم تا ظرف مدت پنج ماه از ظرافت و خلاقيت و ذوق طراحان و سازندگان عروسک ايراني بهره‌مند شويم و نتيجه آن را سرانجام در جشنواره بين‌المللي عروسکي به منصه ظهور برسانيم.
خانم مرضيه برومند که خود از پيشکسوتان نمايش عروسکي ايراني و هم دبير جشنواره بين‌المللي عروسکي است از اين امر استقبال کرده و همکاري خوبي داشته و قرار است عروسک «عمو نوروز» منتخب و برگزيده در جشنواره عروسکي که شهريورماه در تهران انجام مي‌شود، معرفي شود.

هياتي مرکب از صاحبنظران فرهنگي و هنري، اساتيد، پيشکسوتان، سازندگان عروسک نماينده هيات مديره يونيما و دبير جشنواره عروسکي و اسطوره‌شناسان و اصحاب انديشه و هنر ايراني. اين عروسک فعلا براي نخستين گام در ابعاد معمول و استاندارد عروسکي براي کودکان که قابل حمل و نقل و کاربردي باشد ساخته مي‌شود ولي طبعا از روي آن مي‌توان اندازه‌هاي ديگر نيز ساخت. ولي در اين مرحله بيشتر شکل و شمايل و هويت و تيپ‌سازي آن مهم است که براي ايرانيان قابل قبول باشد. چنانچه اين مقبوليت اتفاق بيفتد طبعا آن عروسک‌ کار خودش را خواهد کرد و فرهنگ‌سازي خود را انجام خواهد داد. اميدوارم، طبق زمان‌بندي همه چيز به خوبي پيش برود و ما در مراسم اختتاميه جشنواره بين‌المللي عروسکي شاهد رونمايي و معرفي عروسک «عمو نوروز» به جهانيان باشيم.

منبع: bartarinha.ir