بزرگنمايي:

چه خبر - علت علاقه افراد به بوي کتاب هاي قديمي چيست؟

شما هم دوست داريد بيني تان را درون يک کتاب قديمي نگه داريد؟ نه ما از يک حرکت تصادفي صحبت نمي کنيم. عطر خاصي در کتاب هاي قديمي هست که هر کتاب خواني را جذب خود مي کند. و به نظر مي رسد که دليل موجهي براي بوي خوش اين صفحات گرد و خاک گرفته قديمي وجود دارد.
بيشتر بويي که حس مي کنيم از ترکيبات عالي فراري Volatile organic compound (VOCs ) است که در طول زمان در اثر تجزيه کتاب ها آزاد مي شود. محققان دانشگاه لندن از يک کتاب رمان فرانسوي که در سال 1928 منتشر شده بود و در يک کتابفروشي کتب دست دوم پيدا کرده بودند، مواد VOCs را استخراج کردند. داوطلبان با چشم بسته، عصاره گرفته شده از کتاب به علاوه بوهاي بدون علامت ديگر از شکلات و قهوه گرفته تا بازار ماهي فروشان و کتاني کثيف را بو کشيدند. پس از آن پرسشنامه اي را پر کردند که از آن ها خواسته شده بود بوي کتاب قديمي را توصيف کنند.
*ترکيبات آلي فرار Volatile organic compound (VOCs): ترکيبات شيميايي آلي هستند که در دماي اتاق داراي فشار بخار بالايي هستند. اين فشار بخار بالا که به دليل پايين بودن نقطه جوش اين مواد است موجب مي شود که تعداد مولکولهاي قابل توجهي از اين مواد در اثر فرايند تبخير و يا تصعيد به حالت گاز درآمده و در هواي اطراف منتشر شوند. به عنوان مثال مي‌توان به فرمالدهيد که داراي نقطه جوش 19- درجه سلسيوس مي باشد اشاره نمود. اين ماده به آرامي از ترکيب رنگها جدا شده و در هوا منتشر مي شود.
ترکيبات آلي فرار، ترکيباتي بسيار متنوع و در همه جا پراکنده ميباشند. برخي از انواع اين ترکيبات به صورت طبيعي يافت ميشوندو برخي ديگر نيز به دست انسان ايجاد شده اند. بسياري از عطر ها و مواد بودار از ترکيبات آلي فرار تشکيل شده اند. اين مواد نقش مهمي را در برقراري ارتباط بين گياهان بر عهده دارند. تعدادي از اين ترکيبات براي سلامتي انسان و يا محيط زيست مضر مي باشند. محدوده مقدار مجاز غلظت اين نوع مواد مضر در محيط (بويژه در يک فضاي بسته) به صورت قانوني تعيين شده است. مواد آلي فرار مضر ممکن است سمي نباشند ولي در طولاني مدت اثرات مخرب بر سلامتي انسان و محيط زيست داشته باشند. با توجه به اينکه غلظت اين مواد در هوا بسيار کم مي باشد لذا تحقيقات بر روي اين مواد به دشواري صورت مي گيرد.

بر اساس مطالعه اي که در مجله eritage Science منتشر شد، بيش از 79 درصد شرکت کنندگان بدون آن که بدانند در حال بو کشيدن چه اسانسي هستند، گفتند که اسانس کتاب قديمي آن ها را به ياد شکلات مي اندازد. قهوه دومين حسي بود که گزارش شد.
نويسنده مطالعه سيسيليا بمبيبر Cecilia Bembibre، در مصاحبه با Popular Science بيان مي کند، زماني که بوهايي بدون برچسب را بو مي کشيد براي توصيف آن ها تمايل داريد از بوهاي آشنايي که برايتان تداعي مي شود، استفاده کنيد. همچنين به نظر مي رسد VOCs موجود در شکلات و قهوه شباهت زيادي به VOCs موجود در کتاب دارند. شايد به نظرتان خنده دار باشد ولي شکلات و قهوه حاوي مواد شيميايي بو داده يا تخمير شده به نام ليگنين lignin و سلولز cellulose هستند که به گفته نويسنده مطالعه در کاغذهاي در حال تجزيه هم وجود دارند.
براي بخشي ديگر از مطالعه، داوطلبان بوي کتابخانه کليساي جامع سنت پل St. Paul’s Cathedral لندن، جايي که اغلب توريست ها در مورد احساسشان، يادداشت مي نويسند را توصيف کردند. شکرت کنندگان به محض اين که وارد کتابخانه شدند و قبل از اين که بيني شان به بوي محيط عادت کند، پرسشنامه را پر کردند. در ابتدا آن ها جذبه و گيرايي کتابخانه را رتبه بندي کردند. سپس بوهايي که حس کرده بودند. داوطلبان مي توانستند 21 بويي که محققان از آناليز VOC بدست آورده بودند را علامت بزنند يا اين که توصيف خودشان را در قسمت خالي پرسشنامه بنويسند.
بوي کتابخانه کاملا متفاوت از عطرهاي کتاب بود. همه 7 داوطلب گفتند که کتابخانه بوي چوب مي دهد و بيشترشان بويش را مثل دود و خاک توصيف کرده بودند.
بوهاي مشخص فقط براي تشخيص اين که کجا بوده ايد نيستند – بلکه راهي براي يادآوري خاطرات دور و فراموش شده هم مي باشند. " حس بويايي ما به مرکز حافظه در مغز بسيار نزديک است بنابراين اغلب خاطرات با بويي خاص، خيلي قوي و به سرعت برايمان يادآوردي مي شوند."
" اغلب بوها، خاطرات قديمي که ديگر به ياد نداريم را به حافظه باز مي گرانند. يکي از دلايلي که بوها چنين نقش مهمي در يادآوري چيزهاي قديمي بازي مي کنند همين است. "
دانشمندان فقط به دنبال بهانه اي براي يادآوري سفر به کتابخانه نبودند. آن ها اميدوارند که سرانجام با شناسايي و کشف بوهايي که در يک کتابخانه به مشام مي رسند، بوهاي گذشته را بازسازي کنند. بمبيبر در گفتگويي با Smithsonian بيان مي کند که اين بررسي هنوز کامل نشده و فقط شروعي است با داده هايي قابل حمل. با اين نتايج مي تواند با فيلسوفان، دانشمندان، انسان شناسان، تکنولوژيست ها و عموم مردم درباره چيزهايي که براي توصيف بوها نياز داريم، بحث کنيم. "

منبع: سيمرغ