چه خبر - خطرات و عوارض نوشيدن مشروب دست ساز

نتايج تحقيقات نشان مي‌دهد عدم دقت در فرايند توليد و به اصطلاح «توليدات زيرزميني» موجب مي‌شود که محصول نهايي تهديدي براي سلامت مصرف‌کنندگان باشد. تمامي بررسي‌ها در رابطه با اين گروه مشروبات الکلي در نهايت به حضور «متانول» در آن ختم مي‌شود. البته افزودني‌هاي غير مجاز و بي‌ربطي مانند ديازپام، هيستامين و به‌خصوص آمفتامين‌‌ها که ريسک بالايي دارند را هم نبايد فراموش کرد و همه اينها براي کاهش هزينه توليد مشروب دست‌ساز است.
متانول به‌ عنوان حلّال در محلول‌هاي چاپ و تکثير، چسب‌ها، رنگ‌ها و جلادهنده‌ها، استفاده مي‌شود. متانول با فرمول شيميايي CH3OH ساده‌ترين الکل است. متانول همچنين به نام‌هاي الکل چوب، نفتاي چوب، کاربينول يا متيل هيدرات نيز شناخته مي‌شود و استفاده از آن يکي از دلايل شايع «مسموميت با الکل» محسوب مي‌شود.
متانول ارتباط نزديکي با اتانول دارد. اتانول نوعي الکل است که همواره در نوشيدني‌هاي الکلي مانند آبجو و ... يافت مي‌شود اما متانول بسيار سمي‌تر از آن است.
متانول از نظر رنگ، بو و مزه شبيه اتانول به نظر مي‌رسد اما مصرف مقدار کمي از آن نيز مي‌تواند موجب آسيب‌‌هاي جدي يا حتي مرگ انسان شود.
متانول به مقدار بسيار کم طي تخمير (فرآيندي که در آن الکل از محصولات گياهي مانند انگور، سيب يا غلات تهيه مي‌شود) شکل مي‌گيرد. اما همان طور که عنوان شد، استفاده از افزودني‌هاي غير مجاز و خطرناک، مواد شيميايي و همچنين اشتباهاتي مانند استفاده از چوب ميوه مورد استفاده براي تهيه نوشيدني الکلي مي‌تواند موجب افزايش سطوح اين ماده در محصول نهايي شود. متانول به مقدار بسيار کم در نوشيدني‌هاي الکلي مانند آبجو وجود دارد اما نه به آن اندازه که موجب بروز مشکل شود.
در شرايطي که شرکت‌هاي توليدکننده نوشيدني‌هاي الکلي از فناوري‌هاي پيشرفته براي بررسي سطوح متانول و جداسازي آن استفاده مي‌کنند، افرادي که نوشيدني‌هاي الکلي دست‌ساز تهيه مي‌کنند از اين شرايط بي‌بهره هستند که اين امر روند جداسازي را دشوار مي‌کند. بايد به اين نکته اشاره داشت که در خانه هيچ روش امني براي تشخيص متانول از اتانول وجود ندارد.

نشانه‌هاي مسموميت با متانول

تمايز بين نخستين نشانه‌هاي مسموميت با متانول از اثرات عادي مصرف الکل مي‌تواند دشوار باشد. مصرف‌کننده مشروبات الکلي دست‌ساز ممکن است علائم خفيفي مشابه با مستي ناشي از مصرف الکل را طي يک ساعت تجربه کند که با حالت تهوع، استفراغ و درد شکمي همراه مي‌شود. علائم اوليه مواجهه با متانول به طور معمول از شدت کمتري نسبت به علائم ناشي از مواجهه با همان مقدار اتانول برخوردار هستند.
پس از 12 تا 24 ساعت، علائم چشمگيرتري مانند سردرد، سرگيجه، ضعف عمومي، تاري ديد يا از دست دادن کامل بينايي، افت عملکرد دستگاه عصبي مرکزي، اسيدوز، تشنج و خونريزي مغزي و حتي کما پديدار مي‌شوند. ناديده گرفتن اين شرايط مي‌تواند به تشخيص اشتباه يا تاخير در تشخيص منجر شود.
مواجهه با علائم مرتبط با بينايي مانند تاري ديد يا دشواري در مشاهده نور روشن از بروز دردسري بزرگ براي فرد حکايت دارند و بايد براي مقابله با مسموميت کاري کرد. با افزايش سطوح سمي اسيد فرميک در خون، مسموميت با متانول مي‌تواند به مرگ در نتيجه نارسايي تنفسي منجر شود.

متانول چگونه به بدن آسيب مي‌رساند؟

متانول مصرفي به طور کامل جذب مي‌شود و 30 تا 60 دقيقه پس از مصرف، غلظت آن در خون به نقطه اوج مي‌رسد. پس از جذب، متانول در آب کلي بدن توزيع شده و ممکن است به زجاجيه و مايع مغزي نخاعي نيز راه يابد.
افزون بر مصرف خوراکي، مسموميت با متانول مي‌تواند به واسطه استنشاق يا تماس طولاني‌مدت با پوست نيز شکل بگيرد.
متانول سمّيت بالايي در بدن انسان دارد. مصرف تنها 10 ميلي‌ليتر متانول خالص و متابوليز آن به اسيد فرميک مي‌تواند موجب نابينايي به واسطه تخريب عصب بينايي شود. نابينايي دائمي، نگران‌کننده‌ترين عارضه بلندمدت در بازماندگان است. 30 ميلي‌ليتر متانول خالص مي‌تواند بالقوه کشنده باشد. با اين وجود، دوز سمي متانول بسيار متغير است. دوز کشنده به طور معمول 100 ميلي‌ليتر در نظر گرفته مي‌شود اما برخي بيماران پس از نوشيدن تنها 6 ميلي‌ليتر نيز جان خود را از دست داده و برخي ديگر پس از مصرف 500 ميلي‌ليتر نيز زنده مانده‌اند.
تقريبا 20 درصد متانول توسط ريه‌ها و کليه‌ها بدون تغيير دفع مي‌شود. مقدار باقيمانده در کبد متابوليز مي‌شود. متانول توسط الکل دهيدروژناز به فرمالدهيد تبديل مي‌شود که تقريبا بلافاصله توسط آلدهيد دهيدروژناز به اسيد فرميک، ماده‌اي سمي که در زهر مورچه نيز يافت مي‌شود، تبديل مي‌شود.
بيشتر مشکلات ويرانگر مصرف متانول به واسطه انباشت اسيد فرميک در خون شکل مي‌گيرند. اين ماده متابوليسم هوازي را مهار کرده و گليکوليز بي‌هوازي و توليد لاکتات را افزايش مي‌دهد که موجب اسيدوز متابوليک شديد مي‌شود. pH خون اغلب بين 6.3 تا 7.3 است. نتايج بدتر با اسيدوز شديدتر مرتبط هستند.
از عوارض مصرف متانول مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

نارسايي کليوي
مشکلات قلبي و گردش خون
آسيب کبدي
اختلالات بينايي مانند تاري ديد، ديد تونلي، تغيير در درک رنگ، نابينايي موقت يا دائمي
آسيب عصبي و مغزي

به گفته پروفسور کريس ويندر متخصص سم‌شناسي، با گذشت زمان، قدرت بينايي فرد از بين مي‌رود، يکپارچگي فرآيندهاي تفکرش از دست مي‌رود و شايد اندام‌هاي ديگر نيز تحت تاثير قرار بگيرند. اين فرآيندي فوق‌العاده دردآور است.

مسموميت با متانول چگونه درمان مي‌شود؟

اگر نسبت به مسموميت با متانول نگران يا مشکوک هستيد، نخستين مورد توصيه‌شده توسط تمام کارشناسان دريافت کمک پزشکي فوري است.
افرادي که نوشيدني‌هاي الکلي مصرف مي‌کنند، با شرايط پس از مصرف آشنايي دارند، از اين‌رو هر تجربه‌اي غير از آن بايد مورد توجه قرار گرفته و فرد در کوتاه‌ترين زمان ممکن به بيمارستان مراجعه کرده يا انتقال داده شود.
پزشک مي‌تواند با تجويز اتانول که با توقف توليد اسيد فرميک مانع از مسموميت مي‌شود، مسموميت با متانول را درمان کند. درمان هرچه زودتر آغاز شود، نتايج بهتري نيز کسب خواهد شد.
پادزهر ديگري که براي درمان مسموميت با متانول استفاده مي‌شود، دارويي به نام فومپيزول Fomepizole است. همانند اتانول، اين دارو نيز روند تبديل متانول به ترکيبات سمي در بدن را مهار مي‌کند. همچنين ممکن است پزشک همودياليز را براي پاکسازي خون از متانول تجويز کند.

آمار و ارقام مرگ ناشي از مشروب دست ساز

مسموميت با متانول در نتيجه مصرف نوشيدني‌هاي الکلي حاوي اين ماده شايع است. از جمله حوادث ثبت‌شده در اين زمينه مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

مرگ 35 نفر در برزيل در سال 1993
مرگ 49 نفر در کامبوج در سال 2012
مرگ 38 نفر در جمهوري چک
مرگ 4 نفر در لهستان در سال 2012
مرگ 122 نفر در السالوادور در سال 2000
مرگ 68 نفر در استوني در سال 2001
مرگ بيش از 1985 نفر در هند بين سال هاي 1976 تا 2017
مرگ 23 نفر در ايتاليا در سال 1986
مرگ حداقل 51 نفر در ليبي در سال 2013
مرگ 200 نفر در ماداگاسکار در سال 1998
مرگ 37 نفر در مالزي در سال 2018
مرگ 23 نفر در نيجريه در سال 2015
مرگ 17 نفر در نروژ بين سال هاي 2002 تا 2004
مرگ 72 نفر در روسيه در سال 2016
مرگ 51 نفر در اسپانيا در سال 1963
مرگ 81 نفر در ترکيه بين سال هاي 2004 تا 2015
مرگ 31 نفر در آمريکا در سال 1936

و اينک، ايران در مسير اين توفان مرگبار قرار گرفته است و تنها از نيمه شهريور تا 17 مهر امسال، 69 نفر جان خود را از دست داده و 16 تن ديگر نابينا شده‌اند. متأسفانه اين روند همچنان ادامه دارد و مدام خبرهاي تلخي از مرگ و مير و کوري افراد بر اثر خوردن متانول در گوشه و کنار ايران منتشر مي‌شود.

بيشتر بدانيد : الکل با بدن چه مي کند؟

بيشتر بدانيد : آيا نوشيدن الكل ضرر دارد؟

منبع : asriran.com