بزرگنمايي:

چه خبر - مراقبت از فردي که مورد تجاوز جنسي قرار گرفته

ماجراي انتشار اخبار کودک‌آزاري‌ها در دو، سه سال گذشته بيش‌ از پيش نظر مردم را به خود جلب کرده است. پس از قتل ستايش قريشي، کودک افغانستاني و بعد آتنا، دختر کوچک پارس‌آبادي، نوبت به دختر افغانستاني ديگري به اسم ندا رسيد که قرباني هوس مرد همسايه شد. اما ماجرا اينجاست که اين سلسله اتفاقات و آسيب‌هاي اجتماعي پاياني ندارند و تنها چند مورد از آنها رسانه‌اي و همه‌گير مي‌شوند. آمار و ارقام محرمانه در سازمان‌هاي دولتي و همچنين سازمان پزشکي قانوني، حاکي از آن است که هرساله تعداد اجساد کودکاني که قرباني کودک‌آزاري و تجاوز جنسي مي‌شوند، کم نيست و تنها تعدادي از آنها توجه رسانه‌ها را به خود جلب مي‌کند.
در پنج ماه گذشته، انتشار چند خبر پياپي درباره آزار جنسي کودکان، تأثيرات فراواني بر جامعه گذاشته است. قتل اهورا، کودک سه‌ساله از شمال کشور که قرباني کودک‌آزاري ناپدري خود بود، ندا دختر 9ساله افغانستاني که در مشهد قرباني شد، ماجراي ‌آزار جنسي دانش‌آموزان يک مدرسه غيرانتفاعي در غرب تهران و همچنين تجاوز به يک کودک افغانستاني در خميني‌شهر، موجي از نگراني را در ميان مردم برانگيخته است. ماجرا ساده به نظر مي‌رسد؛ پس از اعلام اخباري اين‌چنيني، رسانه‌ها براي روشن‌کردن زواياي يک ماجرا، اقدام به انتشار خبر و مصاحبه با اشخاص مرتبط مي‌کنند.
اما گاهي در اين اطلاع‌رساني، حريم شخصي افراد و همچنين فرد آزارديده با انتشار عکس‌ها و نام او به خطر مي‌افتد و انگار کسي به فکر ميزان تخريب اين اتفاق نيست. درحالي‌که بعد از فروکش‌کردن تب انتشار خبر، فرد آزارديده و خانواده‌اي باقي مي‌مانند که مدتي کانون توجه بوده‌اند و حالا کسي حتي حاضر به پاسخ‌دادن تلفن آنها نيست.
مسئله اصلي در اين ميان، حلقه مفقوده نگهداري و مراقب از فرد آزارديده جنسي از يک طرف و بي‌توجهي به نوع انتشار چنين اخباري براي امنيت رواني جامعه از سوي ديگر است. سؤال اين است که آيا انتشار اخبار تجاوز و آزار، مانند اخبار خودکشي محدوديتي دارد و از طرفي چگونه بايد امنيت رواني فرد آزارديده جنسي را تأمين و از او مراقبت کرد؟
دکتر نسرين ضميري، روان‌شناس و سکسولوژيست، درباره مراقبت از فردي که آزار جنسي ديده است، مي‌گويد: وقتي به کسي تجاوز مي‌شود، با دو طيف از عارضه روبه‌رو مي‌شود؛ يک بخش از اين عوارض به‌سرعت پس از تجاوز بروز پيدا مي‌کنند و بخش ديگر به مرور زمان پديدار مي‌شوند. شايد از عوارضي که در ابتداي امر متوجه فرد تجاوزديده است، بتوان بهت‌زدگي را نام برد. اين افراد اعتمادبه‌نفس خود را از دست مي‌دهند و تصور مي‌کنند کار اشتباهي انجام داده‌اند و از اجتماع طرد مي‌شوند.
آنها به صورت مداوم نوع لباس و پوشش خود را قضاوت مي‌کنند و حتي دچار عذاب‌وجدان نيز مي‌شوند. دچار استرس‌شدن، نماندن در فضاهاي تاريک و بسته و حاضرنشدن در اماکني که شبيه به محل وقوع حادثه است نيز جزء ديگر عوارضي است که اين افراد دارند. آنها به هر تماس فيزيکي از اطراف، واکنش‌هاي منفي نشان مي‌دهند و حتي ممکن است تا مدت‌ها از ارتباط و رابطه جنسي با همسران خود سر باز بزنند. از عوارض بلندمدت اين اتفاق مي‌توان بي‌اعتمادي، نفرت از برقراري رابطه جنسي و افسردگي مزمن را مثال زد.
در چنين شرايطي اگر قرباني، جلسات روان‌درماني و دارودرماني را به‌خوبي و منظم انجام دهد، امکان بهبود کامل وجود دارد. متأسفانه در کشور ما جلسات گروه‌درماني براي خانم‌هاي آسيب‌ديده وجود ندارد؛ درحالي‌که اين روش درماني بسيار کارآمد است و مي‌تواند روند درمان را تسريع کند. به‌طورکلي در هشت تا 18 ماه گروه‌درماني نتايج شگرفي به‌همراه دارد.

تجاوز بدترين اتفاقي است که يک فرد مي‌تواند تجربه کند، اگر درمان انجام نشود، اين موضوع تا سال‌ها مي‌تواند فرد را آزار داده و زندگي‌اش را تحت‌الشعاع قرار دهد. در روند درمان اين افراد، حضور و همکاري خانواده بسيار حائز اهميت است. آنها نبايد با او دراين‌باره صحبت کنند و بايد بستري فراهم کنند که انگار اتفاقي نيفتاده است.
دکتر سعيد مدني، جامعه‌شناس، نيز در پاسخ به اين سؤال که رسانه‌اي‌کردن اخبار تجاوز چه چارچوبي دارد، مي‌گويد:اطلاع‌رساني و آگاه‌کردن هميشه امري مثبت قلمداد شده و تنها يک مورد استثنا شده و آن خودکشي است؛ آن‌هم به‌طور خاص نه نفي مطلق اطلاع مردم از خودکشي يا وقوع خودکشي، بلکه انعکاس آن به نحوي كه بتواند مشوق ديگران براي خودكشي شود. اين نيز به دليل خاصيت و ماهيت خودکشي است که اين مسائل در نظر گرفته مي‌شود و بنابراين انتشار اخبار آن مي‌تواند مورد سوءتفاهم قرار بگيرد که تشويق به خودکشي انجام شده است.
اما در ساير مشکلات اجتماعي، بيان مشکلات و انعکاس اخبار آن به خودي خود هيچ منع و تأثير منفي نداشته، بلکه موجب حساس‌سازي جامعه نسبت به موضوع شده است، البته درباره همه مشکلات اجتماعي تبصره‌هايي وجود دارد، مثل اينکه هويت آزارديده و حتي آزاردهنده تا پايان تحقيقات قانوني فاش نشود يا استفاده از عکس اين افراد و هر چيزي که ممکن است بر آينده افراد به‌ويژه فرد آزارديده تأثير بگذارد، بايد مورد توجه قرار داد.
ولي هميشه به انعکاس اخبار مبني بر وقوع تجاوز، سرقت و زمينه‌هاي بروز و ظهور آن، تأکيد شده است؛ چراکه مي‌تواند حساسيت جامعه را بالا ببرد.توجه به فرد آزادديده، ايجاد پناه و امنيت براي او و همچنين مقصرنساختن از او، اولين اقدامي است که بايد براي اين گروه از افراد انجام داد.
سؤال اين است که در موقعيت‌هاي ايجادشده اخير، چقدر حريم افراد آزارديده و خانواده آنها حفظ شد؟ چقدر براي آينده آنها برنامه‌ريزي و چقدر مسئله مقصر جلوه‌ندادن افراد آزارديده در نظر گرفته شد؟ با مرور اخبار چند هفته گذشته و يادداشت‌هاي منتشرشده، شايد نتوان نتيجه مثبتي گرفت. مسئله‌اي که به نظر مي‌رسد بايد به آن توجه کرد، اتخاذ سياستي رسانه‌اي براي چنين اتفاقاتي است؛ چيزي که رسانه‌ها از آن بي‌بهره‌اند.

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : علل کودک آزاري در ايران

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : پيشگيري از کودک آزاري با چند مهارت ساده

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : کودک آزاري و انحراف جنسي پدوفيليا، مراقبت از کودکان را جدي بگيريم

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : آزار جنسي دانش آموزان پسر !!! مشکل چيست؟

منبع : sharghdaily.ir