بزرگنمايي:

چه خبر - گندم سبز کنيم يا هسته پرتقال؟

تا شب عيد هرچه بتوانند مي‌فروشند و آنچه باقي مي‌ماند يکراست روانه سطل زباله مي‌‌شود. سرنوشت سبزه‌هاي به فروش نرفته همين است. بعد از تحويل سال ديگر به کار کسي نمي‌آيند. همان‌ها هم که به فروش مي‌رسند البته روز 13 فروردين سرنوشتي مشابه پيدا مي‌کنند، با اين تفاوت که آنها را به آب روان مي‌سپارند تا بلا و بيماري را از خانه دور کند.
رسم کهن قرن‌هاست پابرجاست. حالا اما گروه‌هايي در تلاشند شيوه‌اي ديگر را جايگزين رسم پيشين کنند؛ شيوه‌اي که هدر رفت منابع را به حداقل مي‌رساند و حتي به زعم آنها به سود محيط زيست است. نه به سبز کردن غلات و حبوبات، از جمله اين راهکارهاست. طبق برآوردها هرسال حدود 60 ميليارد ريال با احتساب مواد اوليه و آب شيرين مصرفي، براي تهيه سبزه عيد ايرانيان هزينه مي‌شود. بعضي گروه‌هاي زيست محيطي پيشنهاد مي‌دهند جاي اينکه گندم و عدس براي سال نو سبز کنيم، مي‌توانيم از دانه مرکبات، خرما و بلوط استفاده کنيم که در آن صورت به جاي يک ظرف سبزه، نهالي خواهيم داشت که دورانداختني نيست و مي‌تواند به رشد خود ادامه دهد و حتي چند صد سال عمر کند و يادگار خوبي براي آيندگان باشد. اين چيزي است که در کانال‌هاي تلگرامي و سايت‌هاي اين گروه‌هاي زيست‌محيطي ديده مي‌شود.
بعضي‌ها از اين شيوه استقبال کرده‌اند و برخي هم آن را نوعي مته به‌خشخاش گذاشتن مي‌دانند و معتقدند بين اين همه اتلاف و اسراف منابع انرژي، حالا چرا بايد به رسم ديرين پيله کنيم و آيا ديواري کوتاه‌تر از سين سفره نوروز پيدا نکرده‌ايم؟ عده‌اي از کارشناسان هم جدا از بحث فرهنگي و رسوم نوروز، اصولاً با کاشت نهال آن هم در شرايط بي‌آبي ايران موافق نيستند.
اين ميان آنقدر نظرها متفاوت است که آدم مي‌ماند کدام را بپذيرد و از کدام يکي چشم پوشي کند. واقعيت محتوم را اما همه مي‌دانند. آب نداريم و اين واقعيت آنقدر غيرقابل چشم‌پوشي و انکار است که گريزي از پذيرفتنش نيست.
مظفر افشار، فعال زيست محيطي معروف به پدر بلوط ايران از جمله کساني است که سال‌ها مشغول بررسي روي سبز کردن دانه‌هاي گياهي بوده است. او مي‌گويد: «‌من روي سبز کردن دانه‌هاي مختلف از جمله سيب، مرکبات، خرما و آنچه سبز کردني است کار کرده‌ام، حتي دانه جارو که بهترين سبزه را مي‌دهد. کاري که فراخوان‌ها براي جلوگيري از کاشت گندم و حبوبات مي‌کنند، کار خوبي است اما بايد توجه داشت که هم سنت را حفظ کنيم و هم از هدررفت غلات و حبوبات جلوگيري کنيم. بايد در اين مورد روش درست را پياده کنيم و اگر مي‌گوييم جاي سبزه، نهال مي‌کاريم منظورمان اين نيست که نهال را پاي سفره هفت سين بگذاريم.
بهترين روش اين است که از هسته‌هاي دور ريختني و ظروف دور ريختني استفاده کنيم. هسته‌هاي مرکبات مثل پرتقال و ليمو و نارنج و همچنين دانه خرما و آنچه بشود کاشت. نحوه کشت را هم مشخص کرديم. ما مي‌توانيم با توجه به دستورالعمل، اين دانه‌ها را بکاريم و سبزه زيبايي براي سفره خود داشته باشيم و بعد از سيزده هم هرکس مي‌تواند هرجايي که مناسب ديد، نهال را بکارد. حالا مي‌توانند در حياط خانه بکارند يا باغچه جلوي منزل يا پارک و هرجاي ديگري. کافي است 4 تا 5 درصد اينها به درخت تبديل شود. آنوقت توليد 60 درصدي اکسيژن و از بين رفتن گازهاي سمي را خواهيم داشت. به اين شکل است که ما مي‌توانيم جايگزين کردن نهال را به جاي سبزه عيد نوروز داشته باشيم. هم از دانه‌هاي دورريختني استفاده درست کرده‌ايم و هم از ظروفي مثل قوطي رب و امثال آن و به اين شکل جلوي تخريب محيط زيست بوسيله آنها را گرفته‌ايم.»
اين مي‌تواند راهکار خوبي باشد اما مخالفاني هم دارد. از آن جمله دکتر اسماعيل کهرم، بوم‌شناس و مشاور رئيس سازمان حفاظت محيط زيست است که مي‌گويد: «سنت نوروز از پدران ما به جا مانده و بايد آن را زنده نگه داريم. اگر حساب کنيم که 20 ميليون خانواده ايراني، هرکدام نيم کيلو گندم سبز کند، مگر چقدر مي‌شود؟! هر کيلو گندم حدود 1500 تومان قيمت دارد و در کل مگر چه عددي مي‌شود که ارزشش را داشته باشد يک رسم کهن را از بين ببريم؟ در ثاني اصلاً قيمتي هم داشته باشد، ما بايد براي حفظ آداب و سنن‌مان هزينه کنيم. در همه جاي دنيا هم براي حفظ آداب و رسوم هزينه مي‌کنند. همين جشن هالووين را نگاه کنيد؛ داخل کدوحلوايي را خالي مي‌کنند و شمع جاي آن روشن مي‌کنند. مي‌دانيد چقدر کدو براي اين کار حيف و ميل مي‌شود؟ با اين حال کسي دست به اين سنت نمي‌زند، يا همين ولنتاين. اگر اين‌طور باشد که بايد بگويند در ولنتاين چقدر شاخه گل سرخ هدر مي‌شود و چقدر کارت بايد چاپ شود. در مورد بقيه سنت‌ها هم همين است و ما مي‌توانيم بگوييم هرکدامشان به هدررفت سرمايه منجر مي‌شود اما به هرحال بايد براي حفظ آنها هزينه کنيم و آنها را به فرزندانمان انتقال دهيم.
سبز کردن گندم و حبوبات هم سنتي است که از قديم به ما رسيده. در قديم مي‌آمدند و در هر منطقه هفت خشت از خاک آن منطقه را برمي‌داشتند و روي يکي گندم، يکي جو، يکي ماش، يکي عدس و روي بعدي‌ها ديگر حبوبات را مي‌کاشتند و هرکدام بهتر رشد مي‌کرد، تصميم مي‌گرفتند آن سال همان را در منطقه بکارند تا محصول بهتري برداشت کنند. اين فرهنگ از چنين جاهايي ناشي مي‌شود و حيف است به آن دست بزنيم و از بين ببريمش.
بهتر است جاي اين کار، در مورد خريد و فروش ماهي قرمز و لاک پشت فعاليت کنيم. يک ماهي قرمز مي‌تواند تا 35 سال عمر کند ولي در خانه‌هاي ما با شرايط بد نگهداري 20 روز عمر مي‌کند. بهتر است جلوي خريد و فروش گسترده اين موجودات را بگيريم.»
محمد درويش، فعال زيست محيطي و مدير کل دفتر آموزش و مشارکت‌هاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست اما مسأله را کلان‌تر مي‌بيند: «ايرانيان سالانه حد‌‌ود‌‌ 3 ميليون تن گند‌‌م را بد‌‌ون مصرف، هد‌‌ر مي‌د‌‌هند‌‌. اين د‌‌رحالي است که بخش قابل توجهي از گند‌‌م، پيش از تبد‌‌يل شد‌‌ن به نان، هد‌‌ر مي‌رود. سالانه 4 هزار و 600 ميليارد‌‌ تومان يارانه به نان تعلق مي‌گيرد‌‌ که حد‌‌ود‌‌ 30 د‌‌رصد‌‌ اين يارانه صرف ضايعات آرد‌‌ و نان مي‌شود‌‌. د‌‌ر اين ميان، اگر همه 22 ميليون خانواد‌‌ه ايراني، از سبزه د‌‌ر هفت سين خود‌‌ استفاد‌‌ه کنند‌‌ که نمي‌کنند‌‌، آن‌گاه زميني به وسعت 1800 هکتار بايد‌‌ به کشت گند‌‌م سبزه هفت‌سين اختصاص يابد‌‌؛ يعني از 4 ميليون هکتار وسعت کشتزارهاي گند‌‌م، کمتر از پنج صد‌‌م د‌‌رصد‌‌ آن به سبزکرد‌‌ن سفره‌هاي هفت سين ايرانيان اختصاص د‌‌ارد‌‌. پرسش اصلي اين است که چرا نگراني و واکنش ما نسبت به اين پنج صد‌‌م د‌‌رصد‌‌ بيشتر از آن 30 د‌‌رصد‌‌ است؟!
د‌‌ر مورد‌‌ آبي که براي سبز کرد‌‌ن سبزه‌ها مصرف مي‌شود هم رقم نيم ميليون مترمکعب ذکر شد‌‌ه، د‌‌ر صورتي که فقط د‌‌ر تهران به اند‌‌ازه آب پشت سد‌‌ کرج، که معاد‌‌ل 400 برابر آن رقم است، آب بد‌‌ون محاسبه و پرد‌‌اخت آب بها هد‌‌ر مي‌رود‌‌ و د‌‌ر کل کشور بيش از 32 ميليارد‌‌ متر مکعب پساب از د‌‌سترس خارج مي‌شود و نيز د‌‌ر اثر ضايعات بخش کشاورزي بيش از 27 ميليارد‌‌ متر مکعب آب هد‌‌ر مي‌رود‌‌.»
چيزي به عيد نمانده و چند روز ديگر پياده‌روها پر مي‌شود از بساط سفره هفت‌سين. خيلي‌ها هم هستند که خودشان دست به‌کار مي‌شوند و همين روزهاست که سيني‌هاي سبزه را آماده کنند. اما پيشاپيش بحث‌هاي مجازي داغ است؛ عده‌اي مخالف سبزه و مدافع محيط زيست و عده‌اي هم مدافع سنن و به چالش کشيدن اعداد و ارقام طرف مخالف؛ مثل اينکه با اين چند تن گندمي که مي‌گوييد هدر مي‌رود، چقدر بربري يا دورريز نان مي‌شود پخت؟

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : سبزه عيد : مدلهاي مختلف سبزه عيد را چگونه درست کنيم؟

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : براي عيد نوروز با اين بذر سبزه درست کنيد

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : تزيين سبزه هفت سين فانتزي با يک ايده زيبا و جذاب!!

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : چطور سبزه هفت سين را آماده کنيم؟

منبع : روزنامه ايران