بزرگنمايي:
چه خبر - اصطلاح پوک شدن دندان‌ها درست است؟
بعضي از بيماران هنگام مراجعه به دندان‌پزشک از اين شکايت دارند که دندان‌هايشان با کوچک‌ترين فشار هنگام جويدن غذاي سفت تکه‌تکه و خرد مي‌شوند. نمونه‌اش بيماري به نام آرش که به گفته خودشان، بدون اينکه از قبل مشکلي داشته باشند، 9 دندان جلويي را در سن 35 سالگي و در مدت زمان کمي، از دست داده‌‌اند.
آرش مي‌گويد: «چند بار موقع غذا خوردن صداي ناگهاني شکستگي دندانم به گوش رسيد. وقتي در آينه نگاه کردم، با دندان خردشده مواجه شدم. به دندان‌پزشک مراجعه کردم و او گفت احتمالا از قبل دندان دچار پوسيدگي بوده و شما متوجه نشده‌ايد. در صورتي که از همان دوران کودکي بهداشت دهان و دندانم را رعايت مي‌کردم و دندان پوسيده نداشتم. يکي از پسرعموهايم هم مشکلي مشابه من دارد.»
آرش مي‌خواهد بداند:
چرا دندان‌هايش پوک هستند و علت خرد شدن ناگهاني آنها چيست؟آيا احتمال اينکه دندان‌هاي ديگر هم به‌طور ناگهاني خرد شوند، وجود دارد؟
به همين بهانه پاي صحبت‌هاي دکتر پويا اصلاني، متخصص پروتزهاي دنداني و عضو هيات‌علمي دانشگاه علوم پزشکي قم نشسته‌ايم.
آيا اصطلاح پوک شدن دندان‌ها درست است؟
اصطلاح پوک شدن دندان بيشتر يک حالت عيني از پديده تکه‌تکه شدن دندان‌هاست. علت تکه‌تکه شدن دندان ممکن است پوسيدگي‌هاي عميق عاجي باشد يا مي‌تواند از نقايص مينايي و عاجي ارثي و اکتسابي نشات بگيرد.
اما مهم‌ترين علت خرد شدن ناگهاني دندان همان پوسيدگي‌هاي عميق عاجي است. در بسياري از موارد گسترش پوسيدگي به عاج وجود دارد در حالي که لايه بيروني ميناي دندان نسبتا سالم باقي‌مانده و دندان از بيرون نماي طبيعي دندان سالم را دارد. در واقع، مورد خاصي از بيرون مشاهده نمي‌شود اما ميناي دندان بدون حمايت مانده است. ميناي بدون حمايت به شدت مستعد شکستگي است، در نتيجه با کوچک‌ترين فشار روي دندان هنگام جويدن غذا ترک مي‌خورد و خرد مي‌شود.
به نواقص تکاملي دنداني اشاره کرديد. لطفا درباره آنها هم توضيح دهيد.
از علل ديگر مي‌توان به نواقص تکاملي مينايي و عاجي که در دندان‌پزشکي به آن آملوژنز ايمپرفکتا، دنتينوژنز ايمپرفکتا و... گفته مي‌شود، اشاره کرد. به بيان ديگر، هر عاملي که در تشکيل درست ساختار مينايي و عاجي نقص ايجاد کند، مي‌تواند باعث پوکي يا آهکي شدن دندان‌ها شود.در اين اختلال‌ها ميناي درگير، نرم‌تر است و بر اثر نيروهاي جويدن به آساني جدا مي‌شود و در نتيجه عاج قابل‌رويت خواهدشد. دندان‌هاي درگير متخلخل و مستعد تجمع پلاک هستند. اين دندان‌ها در معرض پوسيدگي و شکستگي‌هاي بعدي قرار دارند.
در عارضه‌اي به نام آملوژنز ايمپرفکتا، نقص در بلوغ ساختمان کريستال مينا يا مشکل در معدني شدن کامل مينا (به‌طور کامل يا ناقص) وجود دارد. اين نقص تکاملي نيز مي‌تواند باعث بروز شکستگي‌هاي ناگهاني دندان شود. اختلال ژنتيکي ديگري هم داريم (دنتينوژنز ايمپرفکتا) که در اين نقص نيز عاج دندان به‌طور ناقص تشکيل مي‌شود و مستعد شکستگي‌هاي بعدي است.
چه عواملي در بروز اين نواقص نقش دارند؟
عوامل متعددي در بروز اين نواقص دخيل هستند؛ از جمله:
عوامل ژنتيک
مشکلات پزشکي قبل، حين و بعد از تولد
آلوده‌کننده‌هاي محيطي
و...
از عوامل پزشکي مي‌توان به:
دوره‌هاي متعدد تب خانم باردار
تهوع و استفراغ طولاني مادر در طول بارداري
نارس بودن نوزاد
اشاره کرد.
راه جلوگيري از خرد شدن ناگهاني دندان چيست؟
همان‌طور که گفته شد، شايع‌ترين علت خرد شدن ناگهاني، پوسيدگي دندان و بهترين راه براي تشخيص زودرس پوسيدگي، مراجعه دوره‌اي به دندان‌پزشک است.
در مورد نواقص ناشي از پوسيدگي‌هاي عميق عاجي، در بسياري از مواقع، اگر مشکل بيمار در مراحل اوليه تشخيص داده شود، با درمان ساده و کم‌هزينه مي‌توان از خردشدن دندان‌ها به خوبي پيشگيري کرد.
در مورد ساير نواقص مراقبت‌هاي حين و بعد از دوران بارداري حائزاهميت است زيرا تهوع و استفراغ طولاني‌مدت و تب بالا و تکرار‌شونده مادر قابل‌کنترل است و با روش‌هايي مي‌توان تولد زودرس نوزاد را تا حدودي به تعويق انداخت.
با اين حال، بسياري از نواقص مادرزادي به خودي‌خود قابليت پيشگيري ندارند. چنين بيماراني بعد از تشخيص نقص توسط دندان‌پزشک بايد با مراجعه‌هاي منظم و دوره‌اي درمان وسيع براي برطرف کردن اين نواقص را آغاز کنند.
منبع:salamat.ir