بزرگنمايي:
چه خبر - دست کاري کردن کيلومتر شمار خودرو
صرف نظر از مدل يا برند خودرو، دو مورد از مهم‌ترين موارد در هنگام خريد خودروي دست دوم، تعداد مالکان قبلي و کارکرد کلي خودرو است. تعداد مالکان قبلي و دفعات خريد و فروش يک خودرو، ثبت مي‌شود و پيدا کردن اين مورد امکان پذير است؛ اما هيچ سند قانوني که نشان دهنده‌ي کارکرد دقيق خودرو باشد، وجود ندارد.
با اين حال، مسافت طي شده در هر خودرو، از طريق کيلومترشمار، ثبت مي‌شود که کارکرد کلي آن، در پنل فرمان نمايش داده مي‌شود.
کيلومترشمار، کارکرد خودرو را به خوبي ثبت مي‌کند. کارکرد ماشين آلات صنعتي، بر اساس ساعت است که به محض روشن شدن دستگاه، سيستم ثبت کارکرد آن، آغاز مي‌شود، اما کيلومتر شمار خودروها، با حرکت کردن خودرو و ثبت مسافت، کار مي‌کند. مهم‌ترين عامل مرتبط با کيلومتر شمار، تايرها و بخصوص تايرهاي جلو است.
با هر يک چرخش، مسافتي برابر با محيط تاير طي مي‌شود. بر فرض محيط يک تاير دو متر باشد (اکثر تايرهاي خودروي‌هاي سواري مرسوم، محيطي برابر با دو تا 2.5 متر دارند، البته ابعاد دقيق تاير، به رينگ و سايز لاستيک بستگي دارد)، پس از 50 بار چرخش تاير، خودرو 100 متر يا 0.1 کيلومتر مسافت را طي مي‌کند؛ پس از 500 بار چرخش تاير، مسافت طي شده بالغ بر يک کيلومتر خواهد بود. دستگاه کيلومترشمار، با ثبت چرخش‌هاي تاير، مسافت کلي طي شده را در قالب واحد کيلومتر، به راننده گزارش مي‌دهد.
کيلومترشمارهاي اوليه، به صورت مجموعه‌اي مکانيکي بودند که با دنده‌ها و اعدادي که مي‌چرخيدند، مسافت طي شده را گزارش مي‌دادند. کيلومترشمار تقريبا مانند يک بخش داخلي از ساعت آنالوگ است که توسط يک ميله‌ي انعطاف پذير (کابل هم‌محور) به هاب چرخ جلو متصل مي‌شود. معمولا به دليل چرخش موازي چرخ‌ها، اين ميله‌ي انعطاف پذير، در سنجش سرعت و نمايش آن در سرعت سنج نيز دخالت دارد.
کيلومترشمار يک جعبه دنده‌ي کوچک را که به سيستم چرخش اعداد مشخص شده در پنل فرمان متصل است، حرکت مي‌دهد. با هر 10 بار چرخش يک عدد در صفحه‌ي کيلومترشمار، اتصال مکانيکي موجود، عدد مجاور را يک خانه تغيير مي‌دهد که اين روند تا آخرين خانه از اعداد ادامه مي‌يابد. ابتدايي‌ترين کيلومترشمارهاي موجود تا 6 رقم عدد به اضافه‌ي يک رقم اعشار را نمايش مي‌دهند؛ بنابراين پس از نمايش رقم 999,999، دوباره صفر مي‌شوند.
پس از گذشت مدتي، مسافت سنج‌هاي چهار رقمي با قابليت صفر کردن دستي نيز، به عنوان مکمل کيلومترشمار، بر روي خودروها نصب شدند. با وجود مسافت سنج، ثبت مسافت تا رقم 999,999/9 کيلومتر ممکن و کابل هم‌محور ذکر شده، به جعبه دنده متصل شد. اما هيچکدام از اين بهينه سازي‌ها، يک ويژگي براي جلوگيري از دستکاري کيلومترشمار را به همراه نداشت. بنابراين، برخي بنگاه‌هاي فروش خودرو يا حتي برخي مالکان، رقم ثبت شده در کيلومترشمار را تغيير مي‌دانند. از لحاظ فني، مي‌توان هر مسافتي را در آن تنظيم کرد؛ حتي حرکت کردن با خودرو با دنده عقب نيز، باعث کاهش رقم کيلومترشمار مي‌شود.
اما امروزه، اکثر کيلومترشمارهاي موجود، ديجيتالي هستند، که بنابراين خبري از اتصال مکانيکي و کابل هم محور نيست. به جاي اين موارد، يک سنسور و يک مدار الکتريکي وجود دارد. در سيستم‌هاي کيلومترشمار فعلي، معمولا يک پيکاپ مغناطيسي در مجاورت يک چرخ دنده در جعبه دنده (دستي يا خودکار) که جريان الکتريکي را القاء مي‌کند، قرار دارد. اين سيگنال از طريق سنسور به ECU فرستاده مي‌شود. ECU اين جريان را به ولتاژ مناسب براي استپر موتور (در کيلومترشمارهاي مکانيکي) يا برد مدار چاپي (در کيلومترشمارهاي ديجيتالي)، تبديل مي‌کند.
با پيشرفت بيشتر در طراحي داشبورد و پنل فرمان، امکان نصب چندين نمايشگر (آنالوگ يا ديجيتال) ديگر، مانند مصرف سوخت، در پنل فرمان ايجاد شد. با استفاده از سيگنال‌هاي کيلومترشمار و استخراج اندازه‌گيري‌هاي لازم از ECU، کامپيوتر داخلي خودرو، به راحتي و به دقت، مصرف سوخت را محاسبه مي‌کند و به نمايشگر LCD موجود در پنل فرمان، ارسال مي‌کند. تمام اين اعمال به لطف ريزپردازنده‌ها، به راحتي انجام مي‌شود.در مقايسه با نمونه‌هاي آنالوگ و قديمي، سيستم‌هاي ديجيتالي و مدرن، قطعات بسيار کمتر، کوچک‌تر و سبک‌تر دارند و به ندرت مشکل پيدا مي‌کنند. بنابراين، کيلومترشمارهاي مدرن، با وجود ويژگي‌هايي چون، اندازه‌گيري مسافت حرکت رو به جلو و عقب و دو مسافت‌سنج، بسيار دقيق‌تر و مفيدتر هستند.
الگوريتم کيلومترشمارها، در تبديل جريان به سيگنال و نمايش مسافت، هنوز هم به قطر تايرها وابسته است. به همين خاطر، نصب تاير و رينگ نامناسب و غيراستاندارد، باعث تغيير در تعداد چرخش تاير شده و در ادامه، مسافت غيرواقعي توسط کيلومترشمار ثبت مي‌شود.
بنظر مي‌رسد که با وجود کيلومترشمارهاي ديجيتالي و مدرن، مشکل دستکاري در آنها حل شده باشد؛ اما، خواستن، توانستن است! پس چطور از درست بودن مسافت ثبت شده در يک خودرو مطمئن شويم؟
همانطور که ذکر شد، ارقام ثبت شده توسط کيلومترشمار در هنگام خريد خودروي دست دوم بسيار مهم است؛ چرا که کارکرد کمتر، قيمت بالاتري را به همراه دارد و خودرو سريع‌تر و بهتر به فروش مي‌رود.
در ادامه به چهار مورد که نشان دهنده‌ي دستکاري در کيلومترشمار هستند، را مطرح مي‌کنيم.
بررسي تاريخچه‌ي سرويس خودرو
يکي از ساده‌ترين راه‌هاي مطمئن شدن از سالم بودم کيلومترشمار خودرو، بررسي سوابق تعمير و سرويس آن است. هر وقت که خودرو به تعميرگاه رسمي شرکت برده مي‌شود، پس از انجام سرويس، کاکرد خودرو ثبت مي‌شود. با مراجعه به اطلاعات سرويس خودرو، کارکرد آن با تاريخ ثبت شده و معمولا مواردي چون تعويض روغن، مشخص مي‌شود. اگر اطلاعات ثبت شده درست و مناسب بود، مي‌توان به درستي ارقام کيلومترشمار مطمئن بود. ولي اطلاعات سرويس خودرو هميشه در دسترس نيست، يا حتي امکان جعل آنها هم وجود دارد. علاوه بر اين، خيلي از مالکان خودروها وجود دارند که سرويس دوره‌اي خودرو را در تعميرگاه‌هاي رسمي شرکت انجام نمي‌دهند. بنابراين ممکن است، اصلا هيچ اطلاعات از تعداد سرويس‌هاي کلي خودرو، ثبت نشده باشد.
کيلومترشمار تعويض شده
گاهي اوقات کيلومترشمار ديجيتالي با مشکل روبرو شده و تعويض مي‌شود. کيلومترشماري که از کارخانه براي خودرو فرستاده مي‌شود، مسلماً صفر است. بنابراين، ثبت ارقام کيلومترشمار قبلي، در کيلومترشمار قبلي، توسط متخصصين انجام مي‌شود. اين فرآيند از لحاظ فني پيچيده نيست، اما زمان‌بر است. اگر اين‌کار قانوني انجام شود، بايد هر دو کيلومترشمار به تعميرگاه مجاز شرکت فرستاده شوند. در تعميرگاه، با استفاده از ابزار خاصي به‌صورت دستي، بايد کيلومترشمار جديد، تا رقم ثبت شده در کيلومترشمار قبلي، کار کند. بنابراين، با توجه به کارکرد کيلومترشمار قبلي، زمان مورد نياز براي کارکرد در کيلومترشمار جديد، مشخص مي‌شود.
هر دو کيلومترشمار بايد به يک تعميرگاه فرستاده شوند، چرا که کارکرد خودرو نبايد تا زمان نصب کيلومترشمار جديد، تغيير کند. معمولا اين روند، با توجه به کارکرد خودرو، حداکثر تا دو هفته طول مي‌کشد. اگر در اطراف پنل فرمان، جاي خط و خش مانند ابزاري چون اسکنه را ديديد، در مورد تعويض کيلومترشمار خودرو مطمئن شويد. البته حتما در مورد تعويض کيلومترشمار سوال کنيد، چرا که دلايل زيادي براي باز کردن پنل فرمان وجود دارد؛ زود قضاوت نکنيد.
انواع لکه و اثر انگشت در پنل فرمان نيز نشانه‌اي از دستکاري در پنل فرمان است. شايد براي تعويض بخش نمايش مخزن سوخت يا آمپر بوده باشد. شايد بهتر باشد براي چک کردن اين موارد، از يک کارشناس و متخصص خودرو کمک بگيريد. اگر پس از خريد خودرو، به تعويض و دستکاري کيلومترشمار خودرو پي برده‌ايد، حتما بايد از راه قانوني وارد شويد.
دکمه‌هاي نامربوط
بارها در انواع خودروهاي دست دوم، دکمه‌هايي در داشبورد ديده شده است که اصلا براي آن خودرو نيستند. شايد اين دکمه مستقيماً به کيلومترشمار متصل شده باشد و مانند دکمه‌هاي روشن/خاموش چراغ خودرو، با يک کليد عمل ثبت مسافت توسط کيلومترشمار را غيرفعال/فعال کند. حتي نمونه‌ي اتصال دکمه‌هاي واقعي خودرو (مانند سوئيچ تهويه) به کيلومترشمار نيز وجود داشته است. پس حتما در هنگام خريد خودرو تمام دکمه‌ها و عملکرد آنها را بررسي کنيد.
اين نوع دستکاري از کيلومترشمار، اصلا مانند دنده عقب رفتن با خودرو نيست. معمولا راننده پس از خريد خودرو، کيلومترشمار را غيرفعال مي‌کند. هر وقت نياز به نمايش سرعت‌سنج باشد، با فشردن يک کليد، سرعت خودرو نمايش داده مي‌شود و دوباره به راحتي کيلومترشمار را غيرفعال مي‌کند. اين نوع دستکاري، واقعا هوشمندانه است و به راحتي قابل تشخيص نيست.اگر در سرويس‌هاي دوره‌اي تشخيص داده نشود، خودرو در ظاهر فقط چند ده کيلومتر کارکرد دارد.
تعويض کيلومترشمار جديد بدون انتقال کارکرد قبلي
اگر تعويض کيلومترشمار قانوني و توسط تعميرکار مجاز انجام شده باشد، در صورت انتقال ندادن کارکرد قبلي به کيلومترشمار جديد، برچسب سرويس انجام شده در خودرو نصب مي‌شود. اين برچسب معمولا در ناحيه‌ي درب راننده، و در کنار شماره‌ي شناسايي خودرو، قرار داده مي‌شود. در اين برچسب کارکرد قبلي به همراه تاريخ تعويض کيلومترشمار، ثبت شده است. براي محاسبه‌ي کارکرد کلي خودرو، بايد رقم قيد شده در اين برچسب را با کارکرد فعلي خودرو جمع کرد.
در صورت وجود احتمال دستکاري در کيلومترشمار، چه بايد کرد؟
اول از هر چيزي بايد مدرک قانع کننده‌اي داشته باشيد. فقط با ديدن چند خط و خش در پنل فرمان، تصميم‌گيري نکنيد. اگر از وجود دستکاري در کارکرد و کيلومترشمار خودرو مطمئن هستيد، بايد از طريق قانوني عمل کنيد. اولين قدم مراجعه به يک وکيل است، هرچند که پس از خريد خودرو، نمي‌توان به راحتي شکايت کرد.
در هر صورت، تا زماني که خودروها در جاده تردد دارند، مسئله‌ي دستکاري کيلومترشمار، هميشه وجود خواهد داشت؛ شايد با ورود خودروهاي خودران، اوضاع عوض شود!
منبع: zoomit.ir