بزرگنمايي:

چه خبر - جزئيات 3 پديده نجومي ماه کامل آبي، ماه گرفتگي و ابرماه در يک شب

مهندس مسعود عتيقي، مدير انجمن نجوم آماتوري ايران:

شامگاه 11 بهمن ماه جاري در تقويم فعاليت‌هاي علمي کاربردي به عنوان يک روز خاص ثبت مي‌شود. در اين روز ماه کامل در شرايطي طلوع مي‌کند که نه تنها به زمين نزديک مي‌شود و يک "ابر ماه" است، بلکه دومين ماه بدر در يک ماه ميلادي است.
غربي‌ها از اين ماه به عنوان "ماه آبي" (Blue Moon) ياد مي‌کنند. اين ماه کامل يک ماه خونين با وجود ماه گرفتگي کامل در شامگاه اين روز خواهد بود.کره ماه در ساعت 12 و 28 دقيقه روز سه‌شنبه، 10 بهمن به کمترين فاصله خود با زمين مي‌رسد و در فاصله 358 هزار و 994 کيلومتري زمين قرار خواهد داشت.
از آنجايي که در شامگاه 11 بهمن، ماه کامل در وضعيتي طلوع مي‌کند که کمترين فاصله با زمين را از روز گذشته داشته است، در نتيجه با ابرماهي مواجه هستيم که اين ابر ماه سومين و آخرين ابرماه سال 96 و دومين ابرماه سال 2018 است.
بوميان آمريکا در صورت وجود دو ماه کامل در يک ماه ميلادي به دومين ماه بدر "ماه آبي" مي‌گفتند. با توجه به فازهاي ماه و شرايط تقويم ميلادي، هر دو و هفت دهم سال يک بار ماه آبي مي‌تواند تکرار شود و با توجه به اينکه در روزهاي اول و سي‌ويکم ژانويه 2018 دو ماه کامل داشته و داريم، به ابرماه 11 بهمن ماه امسال "ابر ماه آبي" مي‌گويند.

نکته جالب ديگر ماه کامل در شامگاه روز چهارشنبه 11 بهمن ماه اين است که بعد از 2 سال مردم ايران شاهد يک ماه گرفتگي کامل خواهند بود.اين گرفت، متعلق به ساروس (دوره) 124 و چهل و نهمين گرفت از 74 گرفت اين دوره است.
ماه در گرفت کلي به مدت يک ساعت و 16 دقيقه در سايه زمين خواهد بود. با توجه به اينکه خورشيد منبع نوري پراکنده محسوب مي‌شود، در پشت زمين دو مخروط وجود دارد که يکي مخروط نيمسايه و ديگري مخروط سايه است، ماه در داخل مخروط نيمسايه قرار مي‌گيرد و ماه در زمان خسوف بناچار بايد از ميان اين دو مخروط عبور کند.
از سوي ديگر شکست نور خورشيد در جو زمين و قرار داشتن نور قرمز خورشيد در مخروط سايه، عامل خواهد شد تا ماه در گرفت کامل به رنگ سرخ ديده شود، از اين رو به آن "ماه خونين"(Blood Moon) گفته مي‌شود.

با توجه به اين مطالب در شامگاه 11 بهمن 3 واقعه همزمان "ماه کامل آبي"، "ابر ماه" و "ماه گرفتگي" کلي را شاهد هستيم و تمام ساکنان زمين که در وضعيت شب قرار داشته باشند، اين وقايع را مشاهده خواهند کرد.
غربي‌ها به رخداد چهارشنبه 11 بهمن با عبارتSuper Blue Moon Eclipse مي‌گويند و بعد از گذشت 150 سال (يک و نيم قرن) اين اولين "ماه آبي" است که براي برخي از ساکنان زمين در وضعيت گرفت قرار مي‌گيرد. هرچند که در روز 9 دي سال 1361 نيز ابرماهي با اين شرايط در وضعيت خسوف قرار داشت، ولي برخي از ساکنان زمين از جمله ايران قادر به مشاهده آن واقعه نبودند که دليل آن نيز زمان قرار گرفتن ماه در آسمان بوده است.
با توجه به اختلاف ساعت ميان کشورهاي مختلف جهان برخي از شهرها در روز اول فوريه برابر با 12 بهمن، ماه کامل را مشاهده مي‌کنند، بنابراين اين ماه کامل براي آن شرايط "ماه کامل آبي" محسوب نمي‌شود، مانند شهر ملبورن استراليا. ابر ماه آبي که در شرايط ماه گرفتگي قرار دارد، براي ساکنان شرق آسيا و شرق استراليا قابل مشاهده خواهد بود.
در وضعيت ابر ماه، کره ماه حداکثر 14 درصد بزرگتر و 30 درصد درخشان‌تر از ديگر ماه‌هاي بدر خواهد بود. نکته جالب در سال 96 اين بود که در 3 ماه متوالي آذر، دي و بهمن شاهد 3 ابرماه بوده و هستيم.

منبع:isna.ir