چه خبر - سيستم پاداش دهي مغز چگونه است و ورزش در آن چه نقشي دارد
بعد از يک روز کاري طولاني به خانه برمي‌گرديد و روي مبل رها مي‌شويد! خيلي خسته‌ايد، حتي مغزتان هم از سروکله زدن با اعداد و کلمات و اسکرين کامپيوتر خسته است. شايد وسوسه شويد فقط شام بخوريد و استراحت کنيد، اما مطالعه‌اي جديد نشان مي دهد، انتخاب بهتر اين است که ورزش کنيد!
هر چه زمان بيشتري را صرف نشستن و نوشتن و محاسبه و فکر کردن کنيد، ورزش بعد از آن، اهميت بيشتري پيدا مي‌کند، مخصوصاً اگر قصد کاهش وزن هم در سر داشته باشيد.
آيا ورزش بعد از کار، به کنترل مصرف کالري کمکي مي‌کند؟
آيا ورزش کردن بعد از پايان ساعت کاري، باعث مي‌شود پرخوري نکنيد؟ محققان دانشگاه آلاباما در بيرمنگام، دانشجويان سالم را به دو گروه تقسيم کردند. از هر دو گروه خواسته شد در امتحاني شرکت کنند که نياز به تمرکز و قدرت مغز داشت. بعد از آزمون، يک گروه به مدت 15 دقيقه استراحت کرد و گروهي ديگر 15 دقيقه روي تردميل به شدت تمرين کرد.
دانشجوياني که فقط استراحت کرده بودند، هيچ فعاليت فيزيکي يا ذهني انجام نداده بودند. سپس هر دو گروه براي ناهار پيتزا داشتند و تشويق‌شان کردند تا هر چه قدر دوست دارند بخورند، دانشمندان نيز، در حال پيگيري و ثبت ميزان کالري دريافتي‌شان بودند.
چيزي که محققان دريافتند اين بود که، وقتي دانشجويان بعد از يک آزمون چالش برانگيز براي مغز، صرفاً به استراحت پرداختند، نسبت به وضعيت عادي‌شان، کالري بيشتري مصرف کردند؛ يعني چيزي حدود 100 کالري بيشتر. اما دانشجوياني که بعد از آزمون، به سختي ورزش کرده بودند، کالري کمتري نسبت به وضعيت عادي خود مصرف کرده بودند.
مغز شما در وضعيت فعاليت بيش از اندازه چه مي کند
چرا چنين اتفاقي مي‌افتد؟ انجام کارهايي که مغز را زياد به کار مي‌گيرد، مانند نوشتن، محاسبات رياضي و …، براي مغز خسته کننده است، اما آيا اين محاسبات و مجادلات براي پيدا کردن عدد يا کلمه‌ي درست، واقعاً آنقدر انرژي مصرف مي‌کند که منجر به کمبود انرژي و برانگيختن احساس گرسنگي مي‌شود؟ اين همان چيزي است که محققان در اين مطالعه مورد کنکاش قرار دادند.
وقتي آنها قند خون و لاکتات دانشجويان را اندازه گيري کردند، دريافتند سطح لاکتات در مغز، بعد از آزمون، افزايش چشمگيري داشت، اما سطح قند خون‌شان، ثابت مانده بود. اين طور فرض مي‌شود که لاکتات به عنوان سوخت براي افزايش انٰرژي مورد نياز مغز جهت انجام فعاليت‌هاي زياد، مصرف مي‌شود.
هرچند ممکن است به نظر نيايد اما مغز، از نظر متابوليکي هم فعال است و انرژي مورد نياز آن، حدود 20 درصد از سرعت متابوليسم شما در زمان استراحت است. اگر شما هر روز 2000 کالري دريافت کنيد، مغز شما حدود 400 کالري از آن را مصرف مي‌کند. اين عدد قابل توجهي است!
پس ورزش با شدت بالا اين ميان چه نقشي دارد؟ تئوري صادر شده اين است که تمرينات متناوب با شدت بالا موجب افزايش لاکتات مي‌شود. اين افزايش موقتي مي‌تواند از لحاظ تئوري، مغزتان را با لاکتات اضافي يا گلوکز مورد نيازش جهت جبران انرژي ِ صرف شده حين فعاليت‌هاي ذهني، تامين کند.
لاکتات مي‌تواند توسط کبد، مجددا به گلوکز تبديل شده و به عنوان سوخت، کار کند. زماني که لاکتات بالاست، ميل به خوردن و البته اشتها مي‌تواند کمتر شود. براي بهره بردن از چنين وضعيتي، لازم نيست در آزمون خاصي شرکت کنيد تا مغزتان خوب فعاليت کند، بلکه هر نوع فعاليت ذهني که نياز به تمرکز، توجه و تفکر دارد هم مي‌تواند اين کار را انجام بدهد.
زماني دانشمندان عقيده داشتند مغز فقط مي‌تواند از گلوکز به عنوان منبع انرژي استفاده کند، اما تحقيقات جديد نشان مي‌دهد که مغز مي‌تواند تحت شرايطي خاص، از منابع ديگر هم استفاده کند که شامل لاکتات هم مي‌شود. اين اتفاق، هنگام فعاليت و تمرکز زياد ذهني و همچنين هنگام افت قند خون، روي مي‌دهد. همچنان گلوکز، منبع ارجح مغز، در شرايط نرمال است!
خوردن، نوعي پاداش است
اين ايده که فعاليت فکري و ذهني، انرژي صرف مي‌کند و براي همين احساس گرسنگي مي‌کنيم، تنها يک تئوري است که نيازمند پژوهش‌هاي گسترده‌تري است. دليل اينکه شما بعد از انجام کارهاي ذهني، بيشتر غذا مي‌خوريد، ممکن است به سيستم پاداش دهي مغز برگردد.
اگر شما روي يک کار ذهني، ساعت‌ها تمرکز کنيد، مغز شما ممکن است بابت کار سختي که انجام داده از شما تقاضاي پاداش کند. برخي مطالعات نشان داده که ورزش کردن، مرکز پاداش دهي مغز را فعال مي‌کند و اين کار با مداخله‌ي دوپامين انجام مي‌شود. با ورزش کردن بعد از يک کار ذهني چالش برانگيز، مغز شما در موجي از دوپامين قرار مي‌گيرد و ديگر احساس نمي‌کند به عنوان پاداش، به غذا نياز دارد.
همچنين اين امکان وجود دارد که ورزش بتواند دريافت کالري بعد از يک فعاليت شديد ذهني را با تاثيرش روي هورمون‌هاي اشتها، کاهش بدهد. مطالعه‌اي که در سال 2015 انجام شد دريافت ورزش با شدت بالا مي‌تواند در مردان چاق، باعث کاهش اشتها بشود.
برخي مطالعات ديگر هم نشان داده‌اند ورزش، از هورمون گرلين که مربوط به اشتهاست کم مي‌کند. البته طبق تحقيقات انجام شده، ورزش با شدت بالا مي‌تواند گرلين را سرکوب کند، نه ورزش با شدت متوسط، اما اثرات آن کوتاه مدت است.
در مطالعه‌اي ديگر هم معلوم شد 30 دقيقه بعد از ورزش شديد، گرلين کم شده بود. به عبارتي ديگر، انجام تمرينات با شدت بالا ممکن است اشتها را تنها براي يک اسنک ِ بعد از ورزش کاهش بدهد، نه براي وعده‌اي که مي‌خواهيد ساعت‌ها بعد از ورزش بخوريد.
کلام آخر
گر کارتان جوري است که فکر و ذهن‌تان را به فعاليت زياد وامي‌دارد، مي‌توانيد بعد از برگشتن به خانه، يک تمرين دوره‌اي کوتاه با شدت بالا انجام دهيد تا اشتهاي‌تان کم شده و دچار پُرخوري نشويد. ضمناً ورزش بعد از يک روز سخت کاري، به خوبي مي‌تواند از استرس‌تان کم کند.
البته شايد فکر کنيد بعد از رسيدن به خانه، گرفتن يک دوش آب گرم و ولو شدن روي کاناپه، خيلي جذاب‌تر و بهتر است اما واقعيت اين است که با انجام چند تمرين شديد مي‌توانيد بهره‌هاي بيشتري ببريد. يک تمرين متناوب 10 دقيقه‌اي کافيست. پس فوراً سراغ راحت‌ترين کار نرويد و اول يک افزايش به ضربان قلب‌تان بدهيد تا استراحت ِ بعد از آن براي‌تان دلچسب‌تر باشد!
seemorgh.com
منبع: elmevarzesh.com