چاپ

چه خبر - آشنايي با اوتيسم و روز جهاني آگاهي از اوتيسم

من به جهاني آمده ام پاک و رويايي، دنيايي سراسر شور و شيدايي. من روي زميني زندگي مي کنم که آسمانش آبي است و زير پايم تا چشم کار مي کند حرير سبز، از يک سو تن سپرده به آغوش آبي دريا ... و از ديگر سو گره خورده به کوه هاي سر به فلک کشيده مغرور...، من در دنيايي زندگي مي کنم فراتر از آب و آفتاب و کوه و دريا. فراتر از آه و لبخند و اشک و رويا. من به جهاني آمده ام که دهکده اي است اين روزها! اما در اين دهکده جهاني چند نفر مي دانند که من کيستم و اوتيسم چيستم؟

از جهان که بگذريم، در کشور هم که هيچ اما در شهر خودم چند نفر صداي شکستن مرا شنيده اند، چند نفر مي دانند که چشمه ي اشک مادرم ديگر خشک شده و شانه هاي پدرم زير بار گران دردي خميده است؟...

در اين دهکده ي جهاني 7 سال است که دوم آوريل(مصادف با سيزده فروردين ماه) به عنوان روز جهاني اوتيسم و آگاه سازي براي آن نام گذاري شده است اما هنوز در کشور ما کاري که درخور و شايان ذکر باشد براي روز جهاني اوتيسم انجام نگرفته است. نمي دانيم از خوش شانسي است يا بد شانسي که اين روز در کشور ما يک روز تعطيل با يک مناسبت چند هزار ساله به نام روز طبيعت است، هرسال کوشيده ايم اين تقارن و همزماني را به فال نيک بگيريم اما هرگز از آن طرفي نبسته ايم.

انگار وقتي چيزي سرجاي خودش نباشد آن رسالتي را که دارد، خوب به سرانجام نمي رساند. اما يادمان باشد همان طور که روز طبيعت را ارج مي نهيم همان طور که ساير مسائل جامعه در سايه ي يک روز تعطيل گم نمي شوند، روز جهاني اوتيسم هم در حاشيه ي روز طبيعت باقي نماند. يادمان باشد غافل نشويم از اين که در همه ي دنيا و حتي همين کشورهاي حوزه ي خليج فارس برنامه هاي جامع و کاملي را در روز جهاني اوتيسم يا هفته ي متعاقب آن برگزار مي کنند و اين ايام را براي برگزاري سمينارها و همايش هاي مربوط به اوتيسم و اطلاع رساني و آگاه سازي جامعه اختصاص داده اند. غافل نشويم که زمان به سرعت در حال سپري شدن است. زمان منتظر ما نمي ماند و تا به خود بياييم، لحظه ها را از دست رفته مي يابيم. هر سال که مي گذرد بر تعداد کودکان اوتيستيک شهر و کشورمان افزوده مي شود و ما هنوز اندر خم يک کوچه مانده ايم.

بايد بدانيم که در جاي جاي کشورمان کودکان و نوجوانان بسياري هستند که به علت ابتلا به اختلال اوتيسم نيازمند تشخيص، آموزش و درمان مي باشند. هنوز والدين بسياري هستند که به علت ناآگاهي از اوتيسم و درمان هاي مورد نياز بي راهه مي پويند و لحظات حساس و سرنوشت سازي را از دست مي دهند. طبق آخرين پژوهش هاي انجام گرفته کودکان مبتلا به اختلال اوتيسم در وهله ي اول نياز به مداخلات رفتاري و آموزشي زود هنگام و برنامه ريزي شده دارند. يک برنامه آموزشي جامع مي تواند بسياري از مشکلات اين کودکان را حل کرده و آن ها را به آغوش جامعه بازگرداند. آموزش در زمان مناسب(6 سال اول زندگي) مي تواند کودکي مطرود و منزوي مبتلا به اوتيسم را به سوي تعاملات مثبت و سازنده سوق داده و از بار رنج ها و مصائب بي شمار خانواده ي او بکاهد و نيز ما را به آينده اين کودکان اميدوارتر سازد.

جا دارد که در اين روزها صميمانه تقدير و تشکر کنيم از تمام عزيزان و دلسوزاني که با تمام محدوديت ها و کاستي ها و مشکلاتي که در زمينه ي کار با کودکان اتيستيک وجود دارد، رسالت خود را فراموش نکرده و با تحقيقات علمي و پژوهشي و ترجمه کتاب و مقاله و تهيه ي برنامه هاي مورد نياز بيماران مبتلا به اوتيسم، گام هاي موثري در پيشبرد اهداف جامعه ي اوتيسم کشور برداشته و در راه ارتقا و اعتلاي اين کودکان و بهروزي و بهزيستي آنان تلاش مي کنند. با آرزوي موفقيت هاي هر چه بيشتر براي کودکان و نوجوانان و همه افراد مبتلا به اوتيسم در کشور عزيزمان.

آشنايي با اوتيسم و روز جهاني آگاهي از اوتيسم

اوتيسم چيست؟

اوتيسم يا درخودماندگي : Autism نوعي اختلال رشدي، از نوع روابط اجتماعي است که با رفتارهاي ارتباطي، کلامي غيرطبيعي مشخص مي‌شود. علائم اين اختلال تا پيش از سه سالگي بروز مي‌کند و علّت اصلي آن ناشناخته‌است. اين اختلال در پسران شايع‌تر از دختران است. وضعيت اقتصادي، اجتماعي، سبک زندگي و سطح تحصيلات والدين نقشي در بروز اوتيسم ندارد. اين اختلال بر رشد طبيعي مغز در حيطه تعاملات اجتماعي و مهارت‌هاي ارتباطي تأثير مي‌گذارد. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتيسم، در ارتباطات کلامي و غير کلامي، تعاملات اجتماعي و فعاليت‌هاي مربوط به بازي، مشکل دارند. اين اختلال، ارتباط با ديگران و دنياي خارج را براي آنان دشوار مي‌سازد. در بعضي موارد رفتارهاي خودآزارانه و پرخاشگري نيز ديده مي‌شود. در اين افراد حرکات تکراري (دست زدن، پريدن) پاسخ‌هاي غيرمعمول به افراد، دل‌بستگي به اشيا و يا مقاومت در مقابل تغيير نيز ديده مي‌شود و ممکن است در حواس پنجگانه - بينايي، شنوايي، بساوايي، بويايي و چشايي - نيز حساسيت‌هاي غير معمول ديده شود. هستهٔ مرکزي اختلال در اوتيسم، اختلال در ارتباط است.

از هر 60 تا 70 تولد زنده در دنيا يک نفر مبتلا به اوتيسم است. کارشناسان زندگي ماشيني و عوامل ناشي از آن مانند استرس را در سير صعودي ابتلا به اين بيماري دخيل مي‌دانند. نتيجه يک مطالعه نشان مي‌دهد زناني که چاق و يا ديابتي هستند، در صورتي که باردار شوند، بيش از مادران سالم با احتمال تولد نوزاد اوتيسمي روبرو خواهند بود.

اختلال فراگير رشد، عبارتي است که در حال حاضر براي اشاره به مشکلات روان شناختي شديد که در طفوليت ظاهر مي‌شود، بکار مي‌رود. اختلالات فراگير رشد، در بردارنده آشفتگي شديد در رشد شناختي، اجتماعي، رفتاري و هيجاني کودک است که عوارض گسترده‌اي بر روي فرايند رشد دارد. يکي از اين اختلالات، اوتيسم، در قلمروهاي پژوهشي و باليني ، به وضوح برجسته شده است. اوتيسم، کيفيات اصلي انساني را متاثر مي‌سازد، يعني معاشرت بين فردي و رابطه پيچيده را مختل مي‌سازد. کودکان مبتلا به اوتيسم، تقايص شديد در روابط و تبديل اجتماعي، بازي بين فردي و ارتباط ظاهر مي‌سازند.

يک نمونه از اوتيسم

ناديا در سن 6 سالگي يک خروس ترسيم کرد. نقاشي او پيچيده و به ميزان قابل توجهي دقيق بود. ناديا داراي استعدادهاي خاصي بود، اما صحبت نمي‌کرد. ترجيح مي‌داد تنها باشد، در اطاقش به طرز غير قابل انعطافي به نظم و ترتيب اشيا اهميت مي‌داد. و بدون پاسخگويي به ديگران ، ساعتها در اطاق مي‌نشست.

ناديا به عنوان اوتيستيک تشخيص داده شده بود. اختلال اوتيسم که يک اختلال فراگير رشد است، عبارت است از فقدان پاسخگويي به ديگران و تاخير شديد در رشد زبان. اين مشکل قبل از 36 ماهگي شروع مي‌شود. جالب اما تاسف برانگيز است يادآور شويم که، زماني که درمان او در زمينه ارتقا روابط با ديگران موثر واقع شد، استعدادهاي هنري‌اش کاهش يافت.

علايم اوتيسم

کودکان مبتلا به اوتيسم در معاشرت بين فردي و روابط پيچيده ، نقايص شديد نشان مي‌دهند. کانر (1943) ، اولين کسي بود که اوتيسم را توضيح داد. طبق نظر کانر ، خصوصيت برجسته و اساس اوتيسم ، عبارت است از ناتواني فرو در برقراري ارتباط با ديگران و موقعيتها که از اوائل زندگي شروع مي‌شود. برخي علائم اوليه اختلال اوتيستيک ، توسط بوردن و الن دايک (1992) شرح داده شده است.

در نوزادان به نظر مي‌رسد با نوزادان ديگر متفاوت باشند. ظاهرا نيازي به مادر نشان نمي‌دهند. براي او تفاوتي نمي‌کند که در آغوش گرفته شود يا نه ، قوام عضلاني ضعيف و سستي دارند و کم گريه مي‌کنند، اما ممکن است شديدا تحريک پذير باشند. در 6 ماه اول زندگي ، نمي‌توانند به مادر توجه کنند ، چيزي را طلب نمي‌کنند. لبخند نمي‌زنند يا در اين رابطه تاخير دارند. به اسباب‌بازي‌ها علاقه ندارند. در 6 ماه دوم ، علاقه‌اي به بازيهاي اجتماعي نشان نمي‌دهند. سرد و بي‌روح هستند، ارتباط کلامي يا غير کلامي ظاهر نمي‌سازند و در مقابل تحريک ، کم فعال يا بيش فعال هستند.

والدين کودکان اوتيستيک ، غالبا اولين کساني هستند که ناپاسخگويي اجتماعي کودکانشان را متوجه مي‌شوند. کودک اوتيستيک ، جهان را ذاتا خطرناک و مهلک تلقي مي‌کند. همچنين اين کودکان ميل وسواسي به يکنواخت بودن محيط ، رفتارهاي خود تحريکي نظير تکان خوردن نوساني ، دور خود چرخيدن و بهمزدن دستها ، رفتارهاي خود ويرانگرانه نظير کوبيدن سر به ديوار کوبيدن دست به ديوار ، و گاز گرفتن خود ، فقدان تماس چشمي و مجذوب اشيا بي‌جان شدن را از خود نشان مي‌دهند.

ملاک‌هاي تشخيص اوتيسم

شروع تشخيص بايد قبل از سه سالگي باشد. اگر کودک حداقل 6 ماده از مواد زير را نشان دهد ، تشخيص اوتيسم را دريافت مي‌دارد. حداقل دو تاي آن از طبقه اول ، يکي از هر يک، از طبقات دوم و سوم .

طبقه اول: نقص کمي در تبادل اجتماعي

ناتواني در برقراري ارتباط با همسالان متناسب با سطح رشد

فقدان جستجوي خودانگيز لذت ، علاقه يا پيشرفت با ديگران

فقدان مقابله به مثل يا هيجاني

طبقه دوم: نقص کمي در برقراري ارتباط

تاخير يا فقدان رشد زبان گفتاري

نقص قابل توجه در شروع يا حفظ مکالمه با ديگران ، در افرادي که از سطح گفتاري کافي برخوردارند.

استفاده کليشه‌اي و تکراري از زبان يا زبان ويژه

فقدان بازي خود انگيخته يا بازي ابتکاري اجتماعي متناسب با سطح سن.

طبقه سوم: الگوي رفتار ، علائق و فعاليتهاي محدود ، تکراري و کليشه‌اي

مشغوليت با يک يا چند الگوي کليشه‌اي و محدود که يا از لحاظ شدت يا از لحاظ کانون غير عادي است.

چسبيدن ظاهرا اجباري به تشريفات يا کارهاي غير موثر و ناکار آمد

اطوارهاي حرکتي کليشه‌اي و تکراري مثل بازي با دست يا انگشت ، حرکات بدني غير عادي.

اشتغال ذهني و مشغوليت پايدار با قسمتهايي از اشيا

چند نکته اساسي در مورد کودکان اوتيستيک

به نظر مي رسد کودکان اوتيستيک قادر نيستند در هر زمان به بيش از يک نکته راهنما (خصوصيت محرک) توجه کنند. آنچه که وضع را بدتر مي کند اين است که آنها ممکن است به محرکهايي غير عادي و غالبا نامربوط توجه کنند. مثلا درمانگر يک تصوير به کودک مي‌دهد تا آن را نگاه کرد و نام آن شکل را که توسط درمان‌گر گفته مي‌شود، تکرار کند. ولي کودک اوتيستيک به جاي توجه به تصوير و تکرار نام آن، کاغذ را گرفته و لمس مي‌کند. اين الگوي توجه، توانائي آنان در برقراري ارتباط و تعامل با محيط اجتماعي و فيزيکي را با مانع مواجه مي‌سازد.

پردازش و انسجام اطلاعات نيز به عنوان مشکلي براي کودکان اوتيستيک وجود دارد. يعني در تبديل يا اداره کردن اطلاعات در ذهن خود مشکل دارند.

کودکان اوتيستيک ، در درک حالات ذهني خود و ديگران نقص دارند. نظريه ذهن (Theory of mind) ، به عنوان توانائي در نظر گرفتن افراد بر حسب حالات دروني ذهني، نظير عقايد ، مقاصد و هيجانات توضيح داده شده است و به درک محيط اجتماعي و توانائي مشغول شدن به رفتار اجتماعي شايسته، گفته مي‌شود.

بعضي از کودکان اوتيستيک ضريب هوشي عادي دارند، برخي توانائي ذهني قابل توجهي نشان مي‌دهند. اما اکثريت آنها نقايص هوشي در محدوده عقب ماندگي ظاهر مي‌سازند.

سير بيماري اوتيسم

گرچه بعضي از افراد مبتلا به اوتيسم بهبودي نشان مي‌دهند، اکثريت کودکان اوتيستيک با نقايص شديد به بزرگسالي وارد مي‌شوند و نمي‌توانند کاملا از خود مراقبت کنند. در غياب مداخله به موقع و شديد، فقط يک تا دو درصد افراد اوتيستيک تا مرحله‌اي رشد مي‌کنند که تفاوتي بين آنها و کودکاني که اوتيستيک تشخيص داده نمي‌شوند. وجود ندارد. حدود 10 درصد ، به کارکرد کافي در حيطه‌هاي زبان و اجتماعي دست مي‌يابند، در حالي که 20 درصد عليرغم نقص قابل توجه ، نظير فقر گفتار تا حدودي در مدرسه و از لحاظ اجتماعي پيشرفت مي‌کنند. حدود 70 درصد پيشرفت محدود نشان مي‌دهند و نقايص عمده در آنها دوام مي‌يابد.

شاخص‌هاي بهبودي در بيماران اوتيستيک

چه چيزي پيش بيني مي‌کند که چه کسي تا حدودي بهتر مي‌شود و چه کسي بهتر نمي‌شود؟ مهارتهاي زباني و نمرات ضريب هوش غالبا بهترين شاخصهاي پيش آگهي به شمار مي‌روند. توسعه به موقع زبان و نمرات ضريب هوشي خوب ، حاکي از پيش آگهي بهتر است. گفتار مفيد فقط در حدود 50 درصد از اشخاص اوتيستيک توسعه مي‌يابد. در خلال نوجواني، مشکلات رفتاري و هيجاني ظاهر مي‌شوند. پرخاشگري، رفتار مقابله‌اي و قشقرق، ممکن است مشاهده شود و کاملا براي والدين پريشان کننده باشد. تخمينها حاکي از آن است که تقريبا 75% کودکان اوتيستيک ، در محدوده عقب ماندگي متوسط قرار مي‌گيرند و 25% تا بزرگسالي به حملات تشنجي مبتلا مي‌شوند.

سوال هاي رايج در مورد بيماري اوتيسم

علت بيماري اوتيسم چيست؟

اوتيسم، يک اختلال رشد است که در سه سال اول زندگي ظاهر مي گردد.

اين بيماري با تاثير بر روي مغز کودک، رفتارهاي اجتماعي و مهارت ارتباط برقرار کردن را مختل مي کند.

علت واقعي اين بيماري هنوز مشخص نيست، اما مطالعاتي در رابطه با دليل بروز اين بيماري در حال انجام است.

به نظر مي رسد مساله ژنتيک مهم باشد. براي مثال دوقلوها بيشتر دچار اين بيماري مي شوند تا يک برادر و خواهر.

اختلال کروموزومي و مشکلات عصبي در افراد اوتيسمي مشاهده شده است. اگر چه تئوري‌هاي جديد، وجود مشکلي در عملکرد يا ساختمان سيستم عصبي مرکزي را علت آن مي‌دانند.

ديگر علت هاي اين بيماري ( که هنوز به اثبات نرسيده) شامل: رژيم غذايي ، تغييرات مجراي گوارشي ، مسموميت با جيوه ، عدم استفاده از ويتامين ها و املاح و حساسيت به واکسن است.

تزريق واکسن باعث اوتيسم مي شود؟

بسياري از والدين نگران اين موضوع هستند که برخي واکسن ها براي کودک شان خطرآفرين است.

دانشگاه امراض کودکان در آمريکا و موسسه دارويي ( IOM) اعلام کردند که هيچ نوع واکسن و يا ترکيبات واکسني مسئول ايجاد بيماري اوتيسم نيستند. آنها گفتند که فوايد واکسن زدن خيلي بيشتر از خطرات احتمالي آن است.

تعداد کودکان اوتيسمي چقدر است؟

هنوز تعداد اين کودکان، مشخص نشده است. بيماري اوتيسم در پسران 3 تا 4 برابر بيشتر از دختران است. وضعيت اقتصادي خانواده، ميزان تحصيلات افراد خانواده و نوع زندگي تاثيري بر اين بيماري ندارند.

ناتواني هاي کودکان اوتيسمي کدامند؟

1- سندرم Asperger : بيماري است که در طي سال هاي اول مدرسه ظاهر مي گردد و شامل تداخلات اجتماعي، دقت زياد در صحبت کردن و اشتياق به کارهاي غيرمعمول است.

2- سندرم Rett : اين يک بيماري سيستم عصبي است که برگشت را ايجاد مي کند، به خصوص در استفاده از زبان و دست ها. تفاوت زيادي با اوتيسم دارد و تنها در زنان ديده شده است.

3- ناتواني در يادگيري : نادر است و اين در مواردي رخ مي دهد که به بچه يک چيز را ياد مي دهيم و آن بچه در 10 سالگي آن را از ياد مي برد.

4- ناتواني در پيشرفت

اوتيسم چه تداخلاتي را در مغز مي تواند ايجاد کند و چه بيماري هاي ديگري بوجود مي آورد؟

• Fragile X syndrome

• Mental retardation (عقب ماندگي ذهني)

• Tuberous sclerosis(تصلب بافت ها)

• Seizures(صرع)

Fragile X syndrome يک بيماري ارثي مي باشد که از کم هوشي ناشي مي شود. در اين بيماري ژن ها قادر نيستند پروتئين کافي را براي سلول (به خصوص سلول مغز) توليد کنند.

علائم بيماري اوتيسم چه زماني بروز پيدا کرده و تشخيص داده مي شود؟

- بيشتر والدين اوتيسمي، هنگامي که بچه آنها 18 ماهه تا 2 ساله مي شود، کمک مي خواهند. بچه هاي اوتيسمي مشکلاتي دارند، از قبيل:

تداخل در روابط اجتماعي، وانمود کردن به بازي و ارتباط کلامي و غير کلامي.

- بيشتر کودکان اوتيسمي، در سن 1 يا 2 سالگي معمولي هستند، ولي ناگهان زبان گفتاري و مهارت هاي اجتماعي را از دست مي دهند.

عادت هاي کودکان اوتيسمي چيستند؟

- بسيار حساس به نور، صدا، لمس، بو و يا مزه مي باشند. مثلا از پوشيدن لباس هاي زبر خودداري مي کنند و ناراحت و افسرده مي شوند.

- هنگامي که زندگي روزانه تغيير پيدا کند، حرکات تکراري را انجام مي دهند و يا اشيا را در جاي خود نمي گذارند. همه اين عوامل باعث اندوه و پريشاني آنها مي شود.

- اين نشانه ها ممکن است از ضعيف تا شديد باشد.

مشکلات ارتباطي بيماران اوتيسمي چيست؟

- نمي توانند صحبت راشروع کنند، و يا توانايي ادامه بحث را ندارند.

- ارتباط، با حرکات دست به جاي استفاده از لغات صورت مي گيرد.

- رشد زبان و تکلم به کندي صورت مي گيرد و يا اصلا صورت نمي گيرد.

- عدم دقت در ديدن اشيا

- به جاي لغت "من" از "تو" استفاده مي کند، براي مثال به جاي آن که بگويد من آب مي خواهم، مي گويد" تو آب مي خواهي.

- عدم توجه به اشيا (در 14 ماهگي مشخص مي شود)

- کلمات و يا جملات را تکرار مي کنند.

- بدون احساس حرف مي زنند.

تداخلات اجتماعي يبماران اوتيسمي کدامند؟

- روابط دوستانه ندارند.

- بازي هاي کلامي را دوست ندارند.

- تنهايي را ترجيح مي دهند.

- بدون توجه به لبخند هستند.

نحوه پاسخ مبتلايان به اوتيسم به اطلاعات احساسي چگونه است؟

- از صداي بلند، وحشت زده نمي شوند.

- حواس بينايي، شنوايي، چشايي، بويايي و لامسه کمي دارند.

- ممکن است از صداي معمولي، خوش شان نيايد و دستان شان را بر گوش خود بگذارند.

- ممکن است تنها بمانند، زيرا خيلي دست پاچه مي شوند.

- يک سطح صاف را خارش مي دهند و اشيا را ليس مي زنند.

- به درد، خيلي زياد و يا خيلي کم واکنش نشان مي دهند.

- ممکن است يک جمله را چندين بار تکرار کنند.

- منظور گوينده را به سختي مي فهمند.

- نمي توانند درک کنند که گوينده حرف خنده دار مي زند و يا سرزنش کننده.

- ممکن است حرف نزنند و يا خيلي کم حرف بزنند.

- خطر را حس نمي کنند.

کودکان اوتيمسي چگونه بازي مي کنند؟

- يک تکه کوچک اسباب بازي براي آنها جالب مي باشد، مثلا چرخ هاي يک ماشين.

- بازي کسي را تقليد نمي کنند.

- ترجيح مي دهند تنها بازي کنند.

- در آن نقش که بازي مي کنند، داراي قوه تخيل کمي هستند.

- هميشه بايد يک بازي کنند.

- آن ها رفتار مخصوص به خود دارند. خود را يا تکان مي دهند و يا دست مي زنند.

رفتارهاي نامناسب بيماران اوتيسمي کدامند؟

- خشونت

- تکرار يک نقش يا فکر

- بي دقت

- بي علاقه و بدون احساس

- پرتحرک و يا کم تحرک

- تمايل به خود و يا ديگران

- تکرار حرکات بدن

نشانه هاي اوليه در يک کودک مبتلا به اوتيسم چيست؟

اگر نوزاد شما دچار مشکلات زير بود، حتما او را نزد پزشک ببريد:

- در 12 ماهگي، هنوز چيزي نمي گويد (منظور گفتن همان کلمات ناواضح است)

- در 12 ماهگي، اشاره نمي کند و يا "باي باي" نمي کند.

- در 16 ماهگي، يک لغت هم نمي گويد.

- در 24 ماهگي، دو لغت نمي گويد.

- از دست دادن تکلم و يا مهارت هاي اجتماعي در هر سني

درمان هاي بيمار اوتيسمي چگونه است؟

- دارو درماني: دارو براي جلوگيري از خشم، عصبانيت، مشکلات حواس، بيش فعالي، مشکلات خواب، بي پروا بودن، زودرنج بودن و زود عصباني شدن، به کار مي رود.

- تجزيه رفتار کاربردي ( ABA) : براي تقويت مهارت هاي مختلف کاربرد دارد. اين برنامه در منزل کودک صورت مي گيرد.

- درمان و تدريس به کودک اوتيسمي ( TEACH): در اين روش به کودک با استفاده از عکس ها نشان مي دهند که چه کارها و مهارت هايي را بايد انجام دهد.

- درمان جسمي

- صحبت درماني: در اين روش با کودک خيلي واضح و روشن حرف مي زنند. ممکن است ساعت ها طول بکشد تا بتوان يک جمله را به کودک ياد داد.

- معالجه حسي و بينايي

بهترين درمان، مجموع تمامي درمان هاي بالا مي باشد.

رژيم غذايي خاصي براي اوتيسم موجود است؟

- برخي از بچه هاي اوتيسمي، مايل به رژيم فاقد گلوتن و يا فاقد کازئين مي باشند. گلوتن در گندم، جو و چاودار است. کازئين در شير، پنير و ديگر محصولات لبني يافت مي شود.

- هيچ بررسي نشان نداده است که تغيير رژيم غذايي، اثر مثبتي بر روي اين کودکان داشته باشد.

- اما کودک بايد يک رژيم متعادل داشته باشد و به مقدار کافي انرژي و مواد مغذي دريافت کند.

نشانه هاي کودکان مبتلا به اوتيسم

طبق آمار رسمي سازمان جهاني بهداشت، در سال 1975 از هر 5 هزار نفر، يک نفر به اوتيسم مبتلا بوده اما در سال 2004 اين ميزان به يک در 166 نفر رسيده و در سال 2014 از هر 42 کودک يک نفر مبتلا به اوتيسم بوده است. آمار بيانگر اين موضوه است که آمار مبتلايان به اوتيسم در حال افزايش است.

امروزه ديگر تصويري که از يک کودک مبتلا به اوتيسم داريم، صرفا يک فرد ناتوان و گوشه گير نيست، بلکه مي دانيم اوتيسم طيف گسترده اي از علائم را به همراه دارد. در ادامه با نشانه هاي کودکان مبتلا به اوتيسم آشنا مي شويد.

1- کودک مبتلا به اوتيسم اختلال تکلم دارد

از نظر کلامي، کودک مبتلا به اوتيسم دچار تاخير است. کودکان به مرور که بزرگ مي شوند، درک بياني بالاتري در مقايسه با قدرت بيان دارند. يک کودک طبيعي در يک سالگي مي تواند تک کلمه ادا کند و در 1.5 سالگي 3-2 کلمه را با هم ترکيب مي کند اما کودکان مبتلا به اوتيسم يا کلام ندارند يا در مقايسه با سن شان دچار تاخير کلامي اند يا کلام دارند اما معني دار نيست و کلام ديگران را اکو مي کنند.

متاسفانه گاهي والديني را مي بينيم که اوتيسم فرزندشان را انکار مي کنند. آنها مي گويند فرزندم کلام دارد و حتي باهوش است چون در سن پايين مي تواند جمله هاي سنگين و طولاني را بيان کند اما برخي کودکان مبتلا به اوتيسم مثل طوطي کلمات و جمله هاي اطرافيان را تکرار مي کنند.

اين به معني هوش بالاي کودک نيست بلکه بدان معني است که کودک درک و شناختي از محيط اطراف ندارد.

2- کودک مبتلا به اوتيسم «من» نمي گويد

در روند طبيعي رشد، کودکان به محض آنکه «من» را درک مي کنند، ديگر از «نام خود» براي بيان خواسته هايشان استفاده نمي کنند در حالي که کودک مبتلا به اوتيسم شناختي از «من» ندارد و خود را با نام صدا مي زند؛ مثلا مي گويد: «به علي آب بديد!» اين نشانه خوبي نيست. حتي کودک مبتلا ضماير را هم اشتباه استفاده مي کند.

3- ارتباط کودک مبتلا به اوتيسم يکطرفه است

کودک مبتلا به اوتيسم حتي اگر کلام داشته باشد، نمي تواند درست ارتباط برقرار کند و گفتارش جهت دار نيست. ممکن است محتواي کلام با سنش متناسب نباشد يا بدون توجه به صحبت هاي ديگران فقط در مورد علايق خود صحبت کند.

در واقع کودک مبتلا به اوتيسم نمي تواند تبادل اطلاعات کند. اين کودکان به لبخند يا خستگي ديگران توجهي ندارند و نمي توانند نوبت را رعايت کنند. آنها ارتباط يکطرفه برقرار مي کنند و به همين علت ارتباطشان موثر نيست.

4- واژه سازي کودک مبتلا به اوتيسم غيرطبيعي است

ممکن است واژه سازي به شکل بازي در کودکان عادي هم ديده شود اما جايگزين کردن هميشگي واژه ها، مختص مبتلايان به اوتيسم است. مثلا کودک مبتلا به اوتيسم ممکن است هميشه به «باب اسفنجي»، «بنگي» بگويد.

5- اوتيسم گاهي خفيف است، گاهي شديد

در گذشته اوتيسم به 5 گروه تقسيم مي شد اما امروزه مي دانيم که اوتيسم نوعي اختلال رفتاري است و طيف بندي دارد. ممکن است فردي تمام علائم را داشته باشد و در طيف شديد اوتيسم باشد و به شکل فردي در خودمانده در جامعه ظاهر شود و ممکن است فقط مشکل ارتباطي داشته باشد؛ مثلا نتواند دوست صميمي داشته باشد و احساسات ديگران را درک کند و در گروه مبتلايان به اوتيسم خفيف دسته بندي شود.

6- کودک مبتلا به اوتيسم ساعت ها با يک وسيله سرگرم مي شود

کودک طبيعي مدت توجه کوتاهي دارد يعني شايد نهايتا 5 دقيقه با يک اسباب بازي بازي کند و بعد آن را رها کند و سراغ بازي ديگري برود. کودک طبيعي چون محرک هاي مختلف را آزمايش مي کند، پيشرفت مي کند اما کودک مبتلا به اوتيسم ساعت ها يک بازي تکراري انجام مي دهد.

7- کودک مبتلا به اوتيسم محو پنکه و لباسشويي مي شود

اين کودکان به چرخيدن يا به وسايلي که مي چرخد مثل پنکه و لباسشويي علاقمند هستند و ممکن است ساعت ها خود را با تماشاي آنها سرگرم کنند. ممکن است زنجيري را تکان دهند يا به موسيقي هاي ثابت واکنش و علاقه شديد نشان دهند.

8- کودک مبتلا به اوتيسم مثل کودکان ديگر بازي نمي کند

اين کودکان بازي هاي تخيلي ندارند. کودکان از 1.5 تا 2 سالگي وارد بازي هاي نمادين مي شوند؛ مثلا ممکن است از يک تکه پازل به عنوان ليوان چاي استفاده کنند يا عروسک شان را روي پا بگذارند و تکان دهند. اين بازي ها به رشد طبيعي کودک کمک مي کند اما مبتلايان به اوتيسم اين توانايي را ندارند.

آنها با اسباب بازي ها آنگونه که بايد بازي نمي کنند؛ مثلا ممکن است به جاي راه بردن ماشين هاي اسباب بازي روي زمين، آنها را پشت هم بچينند و قطار کنند.

9- تشخيص اوتيسم در بدو تولد ممکن نيست

علائم اوتيسم معمولا از 9 ماهگي قابل تشخيص است اما در 3-2 سالگي کاملا مشخص مي شود مگر در موارد بسيار خفيف که ممکن است در نوجواني يا جواني تشخيص داده شود. علائم در 3 حوزه ارتباط، کلام و علايق و رفتارهاي تکراري ديده مي شود.

10- کودک مبتلا به اوتيسم ارتباتط چشمي ندارد

در موارد متوسط تا شديد، اين کودکان ارتباط چشمي ندارند اما در موارد خفيف فقط ارتباط کلامي برقرار نمي کنند.

11- کودک مبتلا به اوتيسم نبوغ خاصي در برخي مسائل دارد

متاسفانه دو سوم کودکان مبتلا کم توان ذهني هستند و يک سوم آنها هوش معمولي دارند. اين کودکان در برخي مسائل نبوغ خاصي دارند. مثلا ممکن است علاقه خاصي به سياره ها داشته باشند و با کمترين تلنگري اطلاعاتي را در اين زمينه حفظ کنند و اگر در جمع قرار بگيرند در مورد اين مسائل صحبت کنند. معمولا هم به پيام هاي ارتباطي ديگران مثل اينکه «بس است» يا «خسته شديم» توجهي ندارند.

12- کودک مبتلا به اوتيسم توان همذات پنداري ندارد

کودک مبتلا به اوتيسم درک کاملي از احساسات دارد. او مي تواند مادرش را بغل کندو ببوسد يا دليل گريه اش را جويا شود اما در سنين بالاتر که انتظارها از او بيشتر مي شود، ممکن است در اين زمينه دچار مشکل شود.

کودک مبتلا به اوتيسم توانايي ذهن خواني ندارد؛ نمي تواند به محيط توجه کند يا خود را جاي ديگران بگذارد و احساسات ديگران را درک کند.

13- کودک مبتلا به اوتيسم تفکر انتزاعي ندارد

تفکر انتزاعي تفکر پيچيده اي است که با رسيدن به نوجواني کامل مي شود. يک فرد عادي در نوجواني مي تواند متوجه ضرب المثل ها و کنايه شود اما اين کودکان چنين درکي ندارند. آنها نمي توانند از مسائل نتيجه بگيرند و همين موضوع ارتباطشان را مختل مي کند.

14- کودکان مبتلا به اوتيسم يکپارچگي حسي ندارند

اين کودکان يکپارچگي حسي ندارند؛ يعني در برخي از آنها آستانه درد بسيار بالا و در برخي پايين است. بعضي از آنها گاهي متوجه سوختگي هاي شديد نمي شوند و برخي با کوچکترين ضربه درد شديد حس مي کنند. در مورد صدا هم همينطور است؛ گاهي يک کودک مبتلا صداهاي بسيار آهسته را مي شنود و به آن توجه دارد در حالي که متوجه صداهاي بلند مثل صداي زنگ در نمي شود.

15- اوتيسم درمان پذير است

متاسفانه والدين برخي از کودکان دچار اوتيسم واقعيت را انکار مي کنند چون پذيرش اين موضوع سخت است اما با اين کار فقط کودک شان را از دوران طلايي درمان محروم مي کنند؛ در صورتي که اگر آموزش هاي لازم، به موقع به کودک در سن طلايي داده شود، احتمال طبيعي تر شدن رفتارها وجود دارد.

در موارد خفيف معمولا اوتيسم را دير و در نوجواني و جواني تشخيص مي دهند. وقتي مهارت ها شکل پيدا کرد، ديگر نمي توان آن را تغيير داد. البته اگر بينش را تغيير دهيم، حتي به اين افراد در اين سن هم مي توان کمک کرد؛ مثلا اگر نوجواني نمي داند کجا بايد حين ارتباط صحبت هايش را قطع کند، بايد به مادر ياد داده شود با علائم خاصي به فرزندش غيرمستقيم نشان دهد صحبت کافي است.

سن طلايي درمان اوتيسم تا قبل از 5 سالگي است. هر چه در سن پايين تري اختلال تشخيص داده و بازتواني ها شروع شود، احتمال طبيعي شدن بيشتر است اما بايد بپذيريم که اين کودکان هميشه تا حدودي با ساير همسالان خود متفاوت هستند.

با اين همه، متاسفانه برخي از درمانگران هنوز تعريف قديمي اوتيسم را باور دارند و فکر مي کنند اين بيماران، ناتوان و گوشه گير هستند و اگر فردي کلام و فقط علايق خاص و تکراري داشته باشد، مي گويند به اوتيسم مبتلا نيست و با تشخيص اشتباه، کودک را از دورانط لايي درمان محروم مي کنند.

16- بايد توقع خود را از کودک مبتلا به اوتيسم تعديل کنيم

اگر ناتواني ها را ناديده بگيريم و فقط به توانايي ها توجه کنيم، مانع پيشرفت کودک مي شويم چون به مرور ضعف ها شديدتر مي شود و حتي روي توانايي ها سايه مي اندازد.

17- دليل قطعي اوتيسم معلوم نيست

عوامل مختلفي در بروز اوتيسم نقش دارند اما مهمترين علت آن توارث است. جهش هاي ژنتيکي در کنار بحث توارث ژن ها در بروز اين اختلال دخيل است. موضوع مربوط به يک ژن هم نيست و ژن هاي مختلف و تعامل آنهاست که باعث بروز اوتيسم مي شود.

اين بيماري هنوز مرموز است و ناشناخته هاي بسياري در مورد آن وجود دارد. تحقيقات زيادي در اين زمينه انجام شده و علل مختلفي مثل برخي کمبودهاي تغذيه اي در دوران بارداري يا سن والدين يا حتي برخي بيماري هاي دوران نوزادي و ... را در بروز آن دخيل مي دانند که هيچ يک صددرصد مورد تاييد نيست.

18- اوتيسم پديده اي ناشي از شهرنشيني است

اين باور، هم درست است؛ هم نادرست. آمار نشان مي دهد در مناطق صنعتي ميزان شيوع اوتيسم بيشتر است. در بيماري هاي جدي روانپزشکي کناره گرفتن از شهر و ورود به روستا باعث مي شود فرد زندگي بهتري داشته باشد چون زندگي در شهر به مهارت هاي بيشتري نياز دارد.

مکان سنجي، مديريت زمان و جمعيت زياد، کار را سخت مي کند اما در روستا ارتباط ساده تر است و نيازهاي سطحي باعث مي شود شدت علائم کم شود اما فراموش نکنيم به هر حال کساني که در شهر هستند، دسترسي بيشتري به خدمات دارند و تشخيص بيماري در آنها ساده تر است.

19- کودک مبتلا به اوتيسم مي تواند وارد مدرسه عادي شود

خيلي از کودکاني که اوتيسم خفيف دارند، به مدارس عادي راه پيدا مي کنند و اتفاقا برايشان بهتر است زيرا حضور آنها در کنار کودکان دچار اوتيسم که علائم شديد دارند، مي تواند باعث بروز رفتارهاي کليشه اي در آنها شود.

در مدارس عادي، حضور يک معلم رابط مخصوصا براي کودک کم توان کمک کننده است. برخي از اين کودکان حفظيات خوبي دارند اما متاسفانه بايد بپذيريم که ممکن است حتي به اين کودکان قلدري شود يا مورد آزار جنسي يا تمسخر ديگران قرار بگيرند.

به صلاح کودک است که با کودکان طبيعي حشر و نشر داشته باشد. اينکه درمانگر با او به پارک برود، بسيار خوب است زيرا تعميم دادن از جمله مسائلي است که اين کودکان در آن دچار مشکل هستند.

چنين سرويسي پرهزينه است و به همين دليل به مادر آموزش داده مي شود ارتباطات را در محيط هاي ديگر اصلاح کند. مسلما بايد به سلامت روان مادر هم توجه کرد و فرصت هايي را به وجود آورد تا بتواند براي خود زماني داشته باشد.

با اينحال، برخي بر اين باورند که نبايد به اولياي مدرسه در مورد اوتيسم کودکان توضيح داد، چرا که برخي از مدارس ما ديد منفي به مسائل روانپزشکي دارند و حتي کودک بيش فعال را در مدرسه روي صندلي جدا مي نشانند و اگر کودکي آسيب ببيند، همه تقصيرها را به گردن کودک مبتلا به اوتيسم مي اندازند. متاسفانه اين ضعف ها وجود دارد و به اصلاحاتي در اين زمينه نيازمنديم.

20- اوتيسم هم درمان دارويي دارد، هم درمان نگهدارنده

تعداد داروهاي شيميايي و حتي رژيم هاي غذايي که براي درمان به کار مي رود، زياد است. مکمل B6، امگا 3 و حتي رژيم هاي بدون گلوتن يا پرپروتئين گاهي براي اين کودکان توصيه مي شود اما هيچ يک تاثير فوق العاده اي ندارند.

اگر علائم شديد باشد، مثلا کودک خنده هاي بي مورد يا حرکت هاي کليشه اي يا تشنج و رفتارهاي خودآزار داشته باشد، داروهايي براي حذف و طبيعي شدن رفتار او تجويز مي شود که موثر هم است.

باورهاي نادرست در مورد اوتيسم

باور نادرست: اوتيسم بسيار نادر است.

عبارت درست: امروزه فراواني اين اختلال به ميزان يک در ٨٠ نفر تخمين زده مي‌شود.

باور نادرست: بيماراني که تماس چشمي برقرار مي‌کنند مبتلا به اوتيسم نيستند.

عبارت درست: فقط در موارد شديد اوتيسم تماس چشمي وجود ندارد.

باور نادرست: اين کودکان قادر به حرف زدن نيستند.

عبارت درست: برخي از اين کودکان مي‌توانند حرف بزنند و در درک مفاهيم دچار مشکل هستند.

باور نادرست: هميشه پسرفت کلامي در اين کودکان ديده مي‌شود.

عبارت درست: اين علامت تنها در گروهي از بيماران ديده مي‌شود.

باور نادرست: اين کودکان هيچ علاقه‌اي به بازي نشان نمي‌دهند.

عبارت درست: بسياري از اين کودکان بازي‌هاي پرتحرک و بدني را دوست دارند. اما غالب اين کودکان به بازي‌هاي خيالي نمي‌پردازند. لازم به يادآوري است که کودکان طبيعي از ١٨ تا ٢4 ماهگي بازي تخيلي را شروع مي‌کنند.

باور نادرست: کودکاني که به ديگران محبت مي‌کنند نمي‌توانند دچار اوتيسم باشند.

عبارت درست: بسياري از اين کودکان علاقه بسياري به خصوص به مادر يا مراقب اصلي خود نشان مي‌دهند.

باور نادرست: وجود دوست خيالي نگران‌کننده بوده و نشانه‌اي از اين اختلال است.

عبارت درست: کودکان در خلال رشد مي‌توانند دوست خيالي داشته باشند و اين امر تا ١١ سالگي طبيعي محسوب مي‌شود. فقط وقتي کودک اين ارتباط با دوست خيالي را به بازي با بچه‌ها در دنياي واقعي ترجيح دهد نياز به بررسي وجود دارد. کودکان به تدريج که بزرگ‌تر مي‌شوند واقع‌گراتر شده و کمتر به بازي با دوست خيالي گرايش نشان مي‌دهند.

باور نادرست: کودکان مبتلا به اوتيسم قدرت يادگيري پاييني دارند.

عبارت درست: گروهي از اين کودکان يادگيري خوبي دارند و در مواردي اين کودکان جزايري از نبوغ دارند؛ يعني قدرت ويژه در زمينه‌اي خاص مانند يادگيري شعر که با مشکلات ديگر اين کودکان هم‌خواني ندارد.

باور نادرست: همه کودکان مبتلا به اوتيسم در خود فرو رفته هستند.

عبارت درست: اين علامت تنها در گروهي از بيماران ديده مي‌شود.

باور نادرست: همه کودکان مبتلا به اوتيسم از نظر بهره هوشي پايين هستند.

عبارت درست: از هر سه کودک مبتلا به اوتيسم يکي بهره هوشي طبيعي دارد.

باور نادرست: اين اختلال با بزرگ‌تر شدن کودکان بهبود مي‌يابد.

عبارت درست: اين بيماري به عنوان يک اختلال نافذ رشدي طبقه بندي مي‌شود و نياز به مداخلات درماني جدي دارد.

باور نادرست: شانس مبتلا شدن کودک بعدي در خانواده اين کودکان برابر جمعيت عادي است.

عبارت درست: از آنجايي که علل توارث از عوامل مهم در بروز بيماري است، وجود يک خواهر يا برادر بيمار، احتمال ابتلاي فرزند بعدي را افزايش مي‌دهد.

باور نادرست: اين اختلال ناشي از آن است که مادر به اندازه کافي با کودک بازي نمي‌کند و براي او وقت نمي‌گذارد.

عبارت درست: اين اختلال در اثر مشکلات ارتباطي مادر-کودک ايجاد نمي شود.

باور نادرست: بيماري اوتيسم همان بيش‌فعالي است.

عبارت درست: اوتيسم و بيش‌فعالي دو بيماري متفاوتند. با اين حال، در مواردي از اختلال اوتيسم، علايم بيش‌فعالي هم وجود دارد و وجود علايم بيش‌فعالي تشخيص اوتيسم را زير سؤال نمي‌برد. هنگام درمان چنين مواردي از اوتيسم بايد به کاهش علايم بيش‌فعالي نيز فکر کرد.

باور نادرست: اين مشکل در کودکان خانواده‌هاي تک فرزند شايع است.

عبارت درست: بروز اين بيماري ربطي به تعداد فرزندان خانواده ندارد.

باور نادرست: براي کمک به حل اين مشکل تولد خواهر يا برادر مي‌تواند راه‌گشا باشد.

عبارت درست: اين بيماري اختلالي بيولوژيک است که روش‌هاي درماني خاص خود را دارد.

باور نادرست: کودکان مبتلا به اوتيسم هميشه ظاهر غير طبيعي دارند.

عبارت درست: دربسياري از اين کودکان مشکلات ظاهر يا چهره ديده نمي‌شود

گردآودي
منبع: سيمرغ