چه خبر - تشخيص بلوغ ديررس در پسربچه ها
دکتر محمدرضا صفري‌نژاد جراح و متخصص بيماري‌هاي کليه و مجاري ادراري، مي گويد: بلوغ ديررس يعني در يک پسربچه تغييرات فيزيکي و هورموني که بايد با افزايش سن اتفاق بيفتد، بموقع حادث نمي‌شود. بايد بدانيد 3 درصد پسر بچه‌ها گرفتار بلوغ ديررس مي‌شوند. حتي بلوغ ديررس در پسرها بسيار شايع‌تر از دخترهاست، به‌طوري که اين تاخير ممکن است چند سال طول بکشد. حالا اگر کودک سرانجام به بلوغ کامل ولي با تاخير برسد، به آن بلوغ ديررس سرشتي گفته مي‌شود.
در پسربچه مبتلا به بلوغ ديررس، تغييرات جنسي ثانويه اتفاق نمي‌افتد و بوضوح از همسالان و همکلاسي‌هاي خود عقب مي‌ماند. اولين نشان بلوغ جسمي در پسران، افزايش اندازه بيضه‌هاست و بايد حداکثر تا 14 سالگي اتفاق بيفتد. در بدن هر مردي، يک محور يا آبشار هورموني وجود دارد که از بالا به پايين از اجزاي زير تشکيل شده‌اند: هيپوتالاموس، هيپوفيز و بيضه‌ها.
غده هيپوتالاموس هورموني به اسم GnRH ترشح مي‌کند که اين هورمون به غده هيپوفيز مي‌رود و سبب ترشح دو هورمون LH و FSH مي‌شود. اين دو هورمون از طريق جريان خون به بيضه‌ها مي‌رود و هورمون LH سبب‌ترشح هورمون تستسترون توسط بيضه‌ها و هورمون FSH سبب توليد اسپرم به‌وسيله بيضه‌ها مي‌شود. هورمون تستسترون نيز عامل ايجاد علائم بلوغ در پسربچه‌ها‌ست. بنابراين مهم‌ترين علت اختلال در بلوغ ديررس اين است که غده هيپوتالاموس بموقع به‌ترشح هورمون GnRH اقدام نکرده و در نتيجه بيضه‌ها فعاليت خود را شروع نمي‌کنند.
در اين ميان هر گونه تغيير در فرآيند بلوغ طبيعي ممکن است نشان بلوغ ديررس يا عدم بلوغ باشد. حالا اگر اين مشکل سريع تشخيص داده شود، مي‌توان با درمان مناسب به بيمار کمک کرد تا بلوغ طبيعي خود را به دست آورد. اولين نشانه بلوغ، بزرگ شدن بيضه‌هاست و معمولا بين 12 تا 13 سالگي اتفاق مي‌افتد (حداکثر بايد تا 14 سالگي اتفاق بيفتد). حجم بيضه قبل از بلوغ دو ميلي‌ليتر است که در شروع بلوغ به چهار ميلي‌ليتر مي‌رسد. همچنين رشد آلت تناسلي و کيسه بيضه، يک سال بعد از شروع بزرگ‌شدن بيضه‌ها اتفاق مي‌افتد.
بايد بدانيد، بيماري‌هاي مزمن مثل نارسايي کليه، سوء‌تغذيه، ورزش حرفه‌اي، مصرف کورتون، کم‌کاري تيروئيد، تومورها، بيماري‌هاي مادرزادي مثل کم‌کاري مادرزادي غده هيپوفيز، جراحي مغز و آسيب به جمجمه مثلا بر اثر تصادف، بيماري‌هايي که در آن غده هيپوتالاموس هورمون GnRH ترشح نمي‌کند، آسيب دو طرفه به بيضه‌ها، اختلالات کروموزومي، شيمي‌در‌ماني و پرتو درماني، مصرف بعضي داروها و... از ديگر عوامل ايجاد بلوغ زودرس هستند.
تشخيص دقيق اختلال در بلوغ نيز فقط بايد از طريق پزشک معالج و براساس شرايط بيمار صورت بگيرد و تست‌هاي تشخيصي براي پي بردن به عملکرد هيپوتالاموس و هيپوفيز، تعيين سن استخواني بيمار و ام‌آر‌آي يا سي‌تي اسکن از جمجمه انجام شود.
درمان بلوغ ديررس سرشتي معمولا لازم نيست و اگر نياز شد بر حسب تشخيص پزشک يک دوره درمان جايگزين با داروهاي مناسب انجام مي‌شود، اگر نقص در هيپوتالاموس يا هيپوفيز باشد، بايد بيمار بموقع و به مقدار لازم هورمون‌هاي LH و FSH و اگر نقص در بيضه‌ها است بايد بيمار به مقدار مورد نياز هورمون تستسترون دريافت کند.
منبع:jamejamonline.ir