چه خبر -
خيلي از ما حاضر هستيم، ساعت‌ها و حتي روزها براي کار اشتباهي که مرتکب شده‌ايم، توجيه و دليل بياوريم؛ توجيه‌هايي که خيلي وقت‌ها خنده‌دار هم به نظر مي‌رسند اما تحت هيچ شرايطي حاضر نيستيم که بگوييم: «معذرت مي‌خوام.»
چرا معذرت‌خواهي براي ايراني‌ها سخت است؟
عذرخواهي کردن براي سلبريتي‌ها سخت است. مسئولان کشور هم اغلب علاقه چنداني به بيان کردن اين جمله ندارند. اين موضوع تا جايي پيش رفته که اگر مسئول يا فرد مشهوري بابت کار اشتباهش عذرخواهي کند، خوشحال مي‌شويم و تا مدت‌ها فيلم عذرخواهي‌کردنش را در شبکه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌کنيم. هرچند که تاکنون مسئول متعهد هم کم نداشته‌ايم که اشتباهش را پذيرفته و حتي از سمت خود هم استعفا کرده است.
از تازه‌ترين نمونه‌هاي آن، مي‌توانيم استعفاي محمود غيبي مدير سازمان دانش‌آموزي هرمزگان در پي حادثه واژگوني مرگبار اتوبوس حامل دانش‌آموزان هرمزگان در شهرستان داراب يا حتي همين عذرخواهي اخير محمدرضا حياتي گوينده خبر به خاطر آن گاف مشهور «به سفر، قطر کرد» را به ياد بياوريم.
شايد مهم‌ترين نمونه هم اقدام محسن پورسيدآقايي مديرعامل پيشين شرکت راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران بود که با حضور در بخش خبري ساعت 21 شبکه اول سيما و در مقابل چشم همه مخاطبان روي آنتن زنده، ضمن عذرخواهي بابت برخورد مرگبار دو قطار مسافربري در ايستگاه هفت‌خوان سمنان و جان باختن بيش از 40 تن از هموطنانمان، استعفا کرد و وزير راه و شهرسازي نيز در پاسخ به استعفاي او ضمن پذيرش استعفا، اين اقدام را نشان‌دهنده «حس مسئوليت اجتماعي در برابر افکار عمومي» خواند و در پايان نامه خود نيز به مدير مستعفي‌اش اطمينان داد که «ياد و خاطره نيک شما همواره در اذهان همکاران ارجمند و من باقي خواهد ماند».
نکته جالب اينجاست که همين اقدام نادر نيز با برخي واکنش‌هاي منفي مواجه شد؛ تا آنجا که امام جمعه موقت تهران در خطبه‌هاي نمازجمعه گفت: استعفاي مديرعامل راه‌آهن جاي تعجب دارد. اگر وي مقصر است بايد محاکمه و عزل شود و اگر مقصر نيست چرا به تقليد از بيگانگان در هنگام حادثه استعفا مي‌دهد؟
حال بياييد چند نمونه نزديک از عذرخواهي نکردن‌ها را با هم مرور کنيم:
_ يک خانم مجري تلويزيون که حجاب ظاهري‌اش را رعايت مي‌کند، در سفري به اروپا و در يک پارک عمومي آگاهانه يا ناآگاهانه تصميم مي‌گيرد بدون حجاب باشد اما وقتي علي‌رغم ميلش، فيلمي از پوشش نامتعارف او در فضاي مجازي منتشر مي‌شود، دست به واکنشي عجيب مي‌زند. خانم مجري نه درباره دليل بي‌حجاب شدنش توضيح مي‌دهد و نه کارش را اشتباه مي‌داند که بخواهد از بابت آن عذرخواهي کند.
خانم مجري به جاي اينکه مسئول انتخابش باشد و بابت رفتار دوگانه‌اش عذرخواهي کند، بلافاصله فيلمي را از خود منتشر مي‌کند و همه افراد را غير از خودش مقصر مي‌داند و به شدت هم معتقد است که کسي نبايد وارد حريم شخصي او (پارک عمومي) مي‌شده است.
_ يک آقاي بازيگر جوان، شبي عکس نامتعارفي از يک لباس زنانه را در بخش استوري صفحه اينستاگرام شخصي خود که توسط خودش اداره مي‌شود را به اشتراک مي‌گذارد و حدود يک دقيقه بعد متوجه اشتباهش شده و عکس را حذف مي‌کند اما فرداي آن روز به جاي اينکه به دليل اشتباهش از کاربران عذرخواهي کند، ويدئويي تند منتشر مي‌کند و براي همه خط و نشان مي‌کشد؛ بدون اينکه بخواهد مسئوليت اشتباه آگاهانه يا ناآگاهانه و يا شايد حتي اختلال تلفن همراهش را بپذيرد.
_ دي ماه سال 95 آسمان‌خراش مدرن ايران با ارتفاع 42 متر دچار آتش‌سوزي مي‌شود و فرو مي‌ريزد. حادثه براي مردم تلخ و دردناک است. عمليات نجات و آواربرداري 9 روز زمان مي‌برد و 16 آتش‌نشان فداکار طي اين حادثه به شهادت مي‌رسند. 560 واحد تجاري از بين رفته‌اند و در نهايت هيچ مسئولي خود را مسئول حادثه پلاسکو نمي‌داند و کسي هم از اين بابت از مردم عذرخواهي نمي‌کند.
فرهنگ عذرخواهي نه فقط بين مسئولان و افراد مشهور بلکه بين مردم عادي هم رواج چنداني ندارد. فرض کنيد در يک روز باراني مشغول راه رفتن در پياده‌رو هستيد. اتومبيلي با سرعت از کنار شما رد مي‌شود و حجم زيادي از آب جمع‌شده در خيابان را به شما مي‌پاشد اما راننده طوري که انگار شما اشتباه کرديد که در پياده‌رو راه رفتيد، نگاهي به شما مي‌اندازد و به مسيرش ادامه مي‌دهد؛ طوري که اصلا وظيفه خود نمي‌داند که از شما عذرخواهي کند.
يا اينکه مثلا در قطار مترو ايستاده‌ايد، ناگهان مسافري مي‌آيد و پايش را به روي پاي شما مي‌گذارد و بدون اينکه به روي خودش بياورد و از اين رفتار معذرت خواهي کند، راهش را مي‌کشد و مي‌رود.
قطعا همه ما شاهد چنين رفتارهايي بوده‌ايم و هستيم اما واقعا چرا گفتن جمله دو کلمه‌اي «معذرت مي‌خوام» انقدر براي ما ايراني‌ها سخت شده است؟
دکتر سيد يعقوب موسوي - جامعه‌شناس و استاد دانشگاه - در اين باره مي‌گويد: «اعتراف به اشتباه، يک موضوع شخصي است که الزامات خاص خودش را دارد. يعني فرد بايد در درجه اول مسئوليت اعمال و کنش‌هاي خود را بپذيرد. افراد بايد صادقانه پذيراي تبعات و نتايج اعمال خود باشند و در صورتي که مي‌دانند، اشتباه کرده‌اند به آن اعتراف کنند.»
اين جامعه‌شناس پيشکسوت معتقد است: «مقوله عذرخواهي نکردن در جامعه به نظام ارزشي ما برمي‌گردد که بنا به دلايلي سابقه طولاني دارد. در ناخودآگاه ما اين موضوع جا افتاده است که اگر کسي به اشتباه خود اعتراف کند يعني در واقع شکست را پذيرفته است. اين موضوع از خودخواهي و خودباوري بيش اندازه نشات مي‌گيرد. چنين افرادي معمولا داراي اين ويژگي اخلاقي هستند که به جز خودشان، کسي را به رسميت نمي‌شناسند.»
دکتر موسوي همچنين مي‌گويد: «اگر در جامعه صميميت عمومي وجود داشته باشد و افراد پس از قبول مسئوليت و عذرخواهي از جامعه پاداش دريافت کنند، صادقانه‌تر و بدون ترس به اشتباه خود اذعان مي‌کنند. فرهنگ عمومي بايد آسيب‌شناسي شود. ما بايد معذرت‌خواهي را جدي بگيريم و به جاي تخريب فردي که عذرخواه است، او را تحسين کنيم. اين ويژگي يک جامعه سالم است. يعني اعتراف به اشتباه يک خصلت اخلاقي است. ما بايد بدانيم فردي که عذرخواهي مي‌کند، آدم بزرگ و داراي حرمتي است. البته عذرخواهي شرايط خودش را دارد و ما داريم درباره شرايط کلي حرف مي‌زنيم و استثناها را در نظر نمي‌گيريم.»
او ادامه مي‌دهد: «تصديق اين موضوع که من مرتکب خطا شده‌ام، بار حقوقي و اجتماعي مسائل را کاهش مي‌دهد و نتيجه‌اش يک جامعه لطيف و اخلاقي است. جامعه اخلاقي يعني جامعه‌اي که آدم‌هايش با يکديگر رک و صريح هستند و اعمال يکديگر را بدون پيچيدگي نقادي مي‌کنند.»
منبع : isna.ir