چه خبر - خواب چه تاثيري بر مغز مي گذارد؟
نمي توانيد به خاطر آوريد که وسيله هاي خود را کجا گذاشته ايد؟ گاهي به نظر مي رسد نام ها و قرار ملاقات ها را فراموش مي کنيد؟ مشکلات حافظه هميشه به خاطر افزايش سن نيست. اين مشکلات بيشتر به اين خاطر است که شما خواب کافي و مناسب نداريد.
در عصر ارتباطات و فن آوري هاي مختلف ( گوشي هاي هوشمند، رسانه هاي اجتماعي و تلويزيون) و سعي براي انجام همزمان کارهاي مختلف، اغلب خواب را ناديده مي گيريم. نتيجه ي اين مسئله نه تنها تيرگي اطراف چشم ها و خميازه هاي مکرر در روز بعد است، بلکه هرچه کمتر مي خوابيم، بيشتر دچار فراموشي مي شويم. دانشمندان و محققان اسرار بيشتري در مورد خواب را کشف کرده اند. خوابيدن به شکل گيري و تداوم حافظه ي طولاني مدت مي شود.
بيشتر بدانيد : در خواب چه اتفاقاتي در بدن مي افتد؟
خواب چه تاثيري بر مغز مي گذارد؟
نياز نيست در مورد اثرات ترميمي خواب زياد صحبت کنيم، چرا که صبح روز بعد خيلي سرحال از خواب بيدار مي شويم. پژوهش هاي روانشناختي هميشه اشاره به اين موضوع کرده اند که خواب با جلوگيري از دخالت فعاليت هاي ذهني و رفتاري در فرايند تثبيت حافظه، به شکل گيري و تقويت حافظه کمک مي کند. اما اکنون براي اولين بار دانشمندان به اتفاقات درون مغز در هنگام خواب، در سطح سيناپسي* Synapse، پي برده اند.
* سيناپس Synapse : به محل اتصال يک نورون با نورون ديگر سيناپس مي گويند.
طبق يکي از تحقيقات اخير، خواب سولو هاي مغز را تحريک مي کند تا به دو روش پاسخ دهند. يا اتصالات سيناپسي تقويت مي شوند که اين امر حفظ خاطرات را براي مدت طولاني تسهيل مي کند، يا تضعيف مي شوند که منجر به فراموشي مي شود. فرايند تقويت حافظه، تقويت طولاني مدت long-term potentiation يا LTP يا تثبيت ناميده مي شود.
دانشمندان يک پروتئين خاص را تشخيص داده اند که بر روي LTP تاثير مي گذارد. اين مطالعه به منظور تعيين ارتباط بين خواب و حافظه و براساس يک سري مطالعات و بررسي هاي قبلي انجام شده.
طبق يک تحقيق ديگر، شکل گيري حافظه با تمرين مطالب ياد گرفته شده انجام مي شود. بيشتر اين تمرين ها بدون اينکه خودمان متوجه شويم، اتفاق مي افتند، يعني در زمان خواب.
برخي تحقيقات ديگر به نقش دوپامين* dopamine در شکل گيري و تداوم حافظه و چگونگي تاثير خواب بر روي فعاليت دوپامين پرداخته اند. کاهش سيگنال دهي دپامينرژيک dopaminergic باعث بهبود حافظه و فرايند تثبيت مي شود، در حاليکه افزايش آن باعث فراموشي مي شود. اين يافته ها در امتداد يافته هاي دانشمندان در تحقيقات گذشته مي باشد: تحريک هاي خارجي و داخلي کمتري براي فعالسازي عصب هاي دوپامين در زمان خواب وجود دارد، بنابراين در طول خواب فعاليت دوپامينرژيک کمتري وجود دارد.
* دوپامين dopamine : هورمون مغزي دوپامين به ما توانايي و انرژي بيشتري مي بخشد که کمبود آن باعث خستگي و بي حوصلگي در افراد مي شود .
* دپامينرژيک dopaminergic : به فرايند آزادسازي يا به کارگيري دوپامين گفته مي شود.
خواب، حافظه و يادگيري
تثبيت حافظه، بازيابي فرايندهاي جدايي ناپذير است که بدون آنها يادگيري صورت نمي گيرد. يافته هاي تحقيقات ياد شده ما را در مورد نقش خواب در يادگيري کنجکاوتر مي کند. دانش آموزان نيز کنجکاو هستند که بدانند آيا بهتر است شب بيدار بمانند و مطالعه کنند و خود را براي امتحان فردا آماده کنند؟
طبق تحقيقات انجام شده روي موش هاي آزمايشگاهي، يادگيري باعث آغاز رشد برآمدگي هاي مختلف دندريتي در شاخه هاي مختلف مي شود. اين برآمدگي ها با اتصالات جديد عصبي مطابقت دارند که در پاسخ به يادگيري مطالب جديد شکل مي گيرند.
در آزمايشگاه، دو گروه از موش ها دويدن روي يک ميله ي درحال چرخش را ياد گرفتند. سپس يکي از اين گروه ها به مدت 7 ساعت خوابيدند ولي گروه ديگر اجازه خوابيدن نداشتند. پس از بررسي هر دو گروه، مشخص شد موش هايي که خوابيدند رشد بيشتري در مهره هاي دندريتيک نشان مي دهند تا گروه ديگر که نخوابيده اند.
خواب و سازماندهي مجدد حافظه
خواب نه تنها حافظه را مستحکم مي کند، بلکه به يادگيري هم کمک مي کند. به علاوه خواب حافظه را مجددا سازماندهي کرده و جزئيات حافظه را که باعث بهبود خلاقيت مي شود، پيکر بندي مي کند. سازماندهي مجدد کيفي از خاطرات به شکل گيري خاطرات جديد منجر مي شود يا به يادگيري مطالبي که قبلا يادگيري آنها سخت بوده، کمک مي کند. اين امر باعث داشتن ديدگاه هاي خلاقانه و منحصر به فرد براي يک موقعيت مي شود.
خواب و شکل گيري اشتباه حافظه
جنبه هاي مختلفي از حافظه وجود دارد.يادگيري زماني موثر تلقي مي شود که نه تنها مطالبي را ، بلکه به خاطر آوردن مطالب و توليد مجدد آنها پس از گذشت مدتي بسيار مهم است. حافظه گاهي خاطرات را نيز تحريف مي کند، به اين معنا که گاهي رويدادها و تجربه هايي را به خاطر مي آوريم که هرگز اتفاق نيفتاده اند. دانشمندان ارتباطي بين خواب و شکل گيري نادرست حافظه کشف کرده اند.
طبق يکي از تحقيقات انجام شده، برخي حافظه ها در طول زمان دچار انحطاط مي شوند و منجر به بروز خاطرات اشتباه مي شوند. در اين تحقيق از افراد شرکت کننده در تحقيق خواسته شد که ليستي از لغات مشابه در، لبه، طوفان، پرده، خانه، سايه و غيره را مطالعه کنند. پس از گذشت دو روز حافظه ي آنها در ارتباط با لغات مورد آزمايش قرار گرفت. با اشاره به برخي نشانه هاي کليدي، اين افراد لغاتي را به خاطر مي آوردند که در ليست اصلي شامل نمي شد. علاوه بر اينها، اگر فاصله ي بين شکل گيري حافظه و به خاطر آوردن آن بيشتر باشد، اين حافظه ي اشتباه پايدارتر مي شود.
اين امر نشان مي دهد که خواب بر روي خاطرات به شکل هاي مختلف تاثير مي گذارد. اين تفاوت از موقعيت هاي خاص در ذهن، جاييکه يک خاطره پردازش مي شود، سرچشمه مي گيرد. خاطراتي که به وسيله ي منطقه ي هيپوکامپ پردازش مي شوند، پس از يک خواب عميق به طور موثرتري تثبيت مي شوند. اما تثبيت حافظه که نياز به پردازش معنايي دارد، مانند زماني که لغات مرتبط را به خاطر مي آوريم، در سمت چپ قشر تمپورال مغز اتفاق مي افتد. بنابراين همه ي خاطرات هم به وسيله ي خواب بهبود نمي يابند.
پيامدهاي تحقيقات خواب و حافظه
ما در زمان پرمشغله اي زندگي مي کنيم و همزمان در مسيرهاي مختلفي گام برمي داريم. در اين حالت اولين قرباني خواب است. همه بايد از يافته هاي تحقيقات ذکر شده يادداشت بردارد. واضح است که با تثبيت خاطرات در طول خواب، يادگيري بهبود مي يابد. بنابراين لزومي ندارد دانش آموزان به خاطر درس خواندن بيشتر به خواب ود غلبه کرده و ساعت ها بي خوابي بکشند. البته حجم مطالب مطالعاتي نيز بايد تحت کنترل باشد و خارج از توان دانش آموز نباشد.
افراد بايد موارد پرت کننده ي حواس خود را به حداقل برسانند و زندگي خود را نظم بخشند تا مجبور به بيدار ماندن تا دير وقت نباشند.
بيشتر بدانيد : خواب هاي تان مي خواهند به شما چه بگويند؟
بيشتر بدانيد : کاتاترنيا يا ناله در خواب چيست؟
بيشتر بدانيد : مرگ در خواب به اين چند دليل اتفاق مي افتد !!!
بيشتر بدانيد : فلج شدن در خواب
seemorrgh.com/health
منبع: سيمرغ