چه خبر - راه هاي دفع سنگ کليه
عباس بصيري، رييس انجمن اورولوژي ايران و جراح کليه و مجاري ادرار، ضمن تشريح سه عامل مهم بروز سنگ کليه و همچنين راه‌هاي درمان و پيشگيري از آن گفت: بروز سنگ کليه در مردان 1.2 تا 1.5 برابر بيشتر از زنان است.
تشکيل سنگ کليه مانند تشکيل هر گونه املاح، کريستال و رسوب در طبيعت است. هرگونه املاح و مواد رسوبي در ادرار تا حدودي محلول است و اگر به غلظت اشباع و فوق اشباع برسند، به صورت مواد ريز در کليه رسوب کرده و تکرار اين روند طي مدت زماني سنگ کليه را تشکيل مي‌دهد.
در بعضي افراد ممکن است کريستال‌ها و رسوبات زيادي وجود داشته باشد، اما سنگ کليه تشکيل نشود. در عين حال در برخي افراد امکان تشکيل سنگ کليه با املاح کم وجود دارد. برهمين اساس عواملي در تشکيل سنگ کليه نقش دارند.
سابقه فاميلي و ژنتيک در تشکيل سنگ کليه نقش دارد، ساختار و ساختمان کليه فرد (گرفتگي يا بدفرمي کليه)، ميزان مصرف مايعات و املاح و مواد غذايي از عوامل ديگري هستند که در تشکيل سنگ کليه تاثيرگذارند.
انواع سنگ‌هاي کليه
سنگ‌هاي ريزي که در مسير دستگاه ادراري حرکت کنند و جايي گير بيفتند که سبب انسداد ادرار شوند از بهترين انواع سنگ هستند؛ چرا که اين نوع سنگ‌ها با علائم و درد همراه بوده و قابل تشخيص و درمان است. اما گاهي اوقات سنگ خيلي بزرگ در کليه تشکيل مي‌شود و انسداد ناگهاني ايجاد نمي‌کند. اين نوع سنگ هيچ علامتي ندارد و فرد متوجه آن نمي‌شود و معمولا موجب نارسايي و يا از بين رفتن کليه مي‌شود.
علائم سنگ کليه
سنگ کليه‌اي که انسداد ادراري ايجاد مي‌کند،علائم زير را مشاهده مي کنيم:
فشار به کليه
گشادي سيستم ادراري
درد پهلو
تب و لرز
وجود خون در ادرار
در عين حال در سنگ‌هاي بزرگ، درد ايجاد نمي‌شود و علامت خاصي ظهور نمي‌کند.
به دليل اينکه اعصاب کليه و اعصاب دستگاه گوارش فوقاني از نظر دستگاه اعصاب خودکار با يکديگر مشترکند، علائم دستگاه ادرار با يک ريفلکس عصبي در دستگاه گوارش مي‌تواند مشکل ايجاد کند. در صورت بروز سنگ کليه با درد و سوزش ادرار ممکن است حالت تهوع و استفراغ نيز ظاهر شود.
اگر گشادي يا گرفتگي سيستم ادراري با عفونت و يا ميکروب همراه باشد، تب و لرز، عفونت خون و عفونت کليه را بدنبال خواهد داشت که خطرناک است و به سرعت بايد درمان شود.
روش‌هاي درماني سنگ کليه
نوع درمان سنگ کليه بسته به اندازه سنگ متفاوت است، براي سنگ‌هايي که انسداد ادراري و درد ايجاد مي‌کنند، ابتدا درمان‌هاي دارويي را در نظر مي‌گيريم و در 80 درصد موارد امکان دفع اين نوع سنگ‌ها به اندازه پنج ميلي متر وجود دارد. بنابراين بيمار با مصرف دارو، مايعات زياد، نمک نخوردن، تحرک فيزيکي و ورزشي مي‌تواند سنگش را دفع کند.
اما امکان دفع سنگ‌هاي بزرگ‌تر از پنج ميلي‌متر کمتر است. زماني که اين اندازه به هشت ميلي‌متر برسد، امکان دفع آن بسيار پايين مي‌آيد مگر در کساني‌که سابقه دفع سنگ‌هاي زيادي را دارند. ممکن است اين افراد سنگي تا 10 ميلي‌متر را دفع کنند.
زمانيکه اندازه سنگ تا حد 1.5 تا دو سانتي‌متر باشد از دستگاه سنگ‌شکن که دستگاهي است که خارج از بدن با شوک به سنگ‌ها موجب خرد شدن آن‌ها مي‌شود، استفاده مي‌کنيم. در اين حالت اندازه سنگ بسيار مهم است و بايد پزشک بداند سنگ به چند قطعه تقسيم مي‌شود و آيا همه قطعات از بدن فرد دفع مي‌شود يا خير. اگر قطعه سنگي در کليه جا بماند، تشکيل يک سنگ جديد را مي‌دهد.
سقف سنگ‌شکني تا دو سانتي‌متر است. ثابت شده است قدرت شکستن سنگ بالاي 2 سانتي متر کمتر است و يا در صورت شکستن تمام قطعات آن دفع نمي‌شود که خود اين موضوع موجب بروز مشکل در بيمار مي‌شود. در اين صورت روش سنگ‌شکني پاسخگو نيست و بايد از روش‌هاي ديگري استفاده کرد.
بصيري درباره روش‌هاي دفع سنگ با اندازه بيشتر از 2 سانتي‌متر گفت: در درجه اول از روش‌هاي آندوسکوپي استفاده مي‌کنيم؛ در اين روش از طريق مجاري ادرار وارد ميزناي مي‌شويم و سنگ را شکسته و خارج مي‌کنيم. در روشي ديگر با ايجاد يک سوراخ در پهلو به سمت کليه لوله‌اي را وارد کليه مي‌کنيم و از طريق لوله با وسيله‌اي سنگ را شکسته و خارج مي‌کنيم.
جراحي باز و لاپاراسکوپي در سه تا پنج درصد موارد انجام مي‌شود، روش‌هاي درماني سنگ کليه علاوه براندازه، به جنس سنگ، وزن فرد (هرچه چاق‌تر باشد امکان دفع مشکل‌تر است)، محل سنگ و جنسيت فرد بستگي دارد.
بروز سنگ کليه در زنان بيشتر است يا مردان؟
آمار سنگ کليه در مردان 1.2 تا 1.5 برابر از زنان بيشتر است. اين درحاليست که زمان تشکيل سنگ در مردان از دهه سوم زندگي (30 سالگي) آغاز مي‌شود و در زنان وفور سنگ سازي از حدود سن يائسگي است.
روش‌هاي پيشگيري از ايجاد سنگ کليه
اگر سنگي ايجاد شده باشد بايد با دارو درماني يا روش‌هاي ديگر ابتدا خارج شود و راه پيشگيري در سنگ ايجاد شده، وجود ندارد. در عين حال از ايجاد سنگ‌هاي جديد با رژيم‌هاي غذايي و داروها مي‌توان پيشگيري کرد.
بصيري در پايان درباره رژيم‌هاي غذايي براي دفع سنگ کليه، افزود: در اين خصوص بايد جنس سنگ را در نظر گرفت. براي مثال در سنگ‌هاي اسيداوريک بايد ادرار بيمار را قليايي کرد تا سنگ در آن حل شود. فرد بايد از خوردن پروتئين‌هاي حيواني به خصوص انواع گوشت‌ها پرهيز کند و به سمت گياه‌خواري رود، مايعات زياد مصرف کند و از خوردن نمک بپرهيزد و حجم ادرار خود را بالا برد.
بيشتر بدانيد : سنگ کليه را مي توان با ماءالشعير درمان کرد؟
بيشتر بدانيد : روش‌هاي طبيعي براي دفع سنگ کليه
بيشتر بدانيد : پيشگيري از سنگ کليه با 10 روش
بيشتر بدانيد : چکار کنيم که سنگ کليه نگيريم؟
منبع : isna.ir